14 Նոյեմբերի 2019 - 16:35

Ինչպես արդեն գործնականորեն բոլոր ադրբեջանական և հայկական լրատվամիջոցների կողմից հաղորդվել է՝ Արմավիրի քաղաքային դումաի պատգամավոր Ալեքսեյ Վինոգրադովը սև ներկով ներկել է տեղի հայկական եկեղեցում տեղադրված ֆաշիստների հանցակից Գարեգին Տեր-Հարությունյանի (Նժդեհ) հուշատախտակը։ Արմավիրի պատգամավորի խիզախ և հարգանքի արժանի քայլը հարուցել է՝ Ռուսաստանում Հայաստանի դեսպանատան զայրալից արձագանքը, որն արդեն դիմել է Ռուսաստանի ՆԳՆ և դատախազությանը՝ Վինոգրադովի տվյալ քայլը, որպես «բարբարոսության ակտ» գնահատելու և, համապատասխանաբար նրան պատասխանատվության ենթարկելու պահանջով։

Armenia.Az-ը թղթակիցը կապվել է՝ Արմավիրի քաղաքային դումաի պատգամավոր Ալեքսեյ Վինոգրադովի հետ, ով սիրալիր համաձայնվել է պատասխանել մեր հարցերին։

—Ալեքսեյ Վիտալևիչ, պատմեք խնդրեմ, ի՞նչն է ձեզ դրդել ներկել Նժդեհի հուշատախտակը։

—Նախ կցանկանաի պատմել, թե ինչ է նախորդել դրան։ Ես այդ հարցը սկսեցի բարձրացնել, երբ իմացա, որ քաղաքի տարածքում հավերժացվել է նացիստների հանցակցի հիշատակը։ Առավել ևս Արմավիր քաղաքի Հայ առաքելական Սուրբ Աստվածածին եկեղեցու ցանկապատի հետևի տարածքում։ Ցավոք այդ մասին ես իմացա շատ ուշ, նրանից հետո, երբ տեղացի բնակիչները դիմել էին համապատասխան կառույցներին այդ հուշատախտակը հանելու պահանջով։

Այսպիսով, այդ մասին ես իմացա ընթացիկ տարվա ամռանը և անմիջապես, հունիսի 27-ին դիմեցի քաղաքային դումա, կոնկրետ նշեցի այդ հարցը։ Այնուհետև մի քանի անգամ անդրադարձել եմ այդ հարցին, կատարվել են որոշակի իրավաբանական գործողություններ, այդ թվում նաև նախապատրասվել է՝ էՆժդեհի հուշատախտակի ապամոնտաժման մասին դումայի որոշումը։ Ի դեպ, հարցի քննարկման ժամանակ ներկա էր նաև հայկական համայնքի ղեկավարը, այդ թվում նաև տեղի հայկական եկեղեցու վանահայր տեր Մակարը։ Բոլորը կարծես լսում էին և պետք է հասկանային, որ ես չեմ կատակում, երբ նախազգուշացրեցի այն մասին, որ, եթե երկու շաբաթվա ընթացքում, որն սկսվում է հոկտեմբերի 28-ին՝ հուշատախտակը կամավոր չապամոնտաժվի, ապա ես անձամբ կզբաղվեմ դրանով։

Սակայն հետո հուշատախտակի ապամոնտաժման մասին Արմավիրի քաղաքային դումաի որոշումը հետաձգվեց, քանի որ երկրամասի հայկական սփյուռքի կողմից ստացվեց երդումնավոր հավաստիացում այն մասին, որ նրանք ինքները կանեն դա։ Այսինքն դա կանեն նրանք, ովքեր տեղադրել են հուշատախտակը։ Սակայն, եկավ նոյեմբերի 11-ը, երկշաբաթյա ժամկետը լրացավ, բայց հուշատախտակը մնացել էր տեղում։ Եվ այդ ժամանակ ես արեցի այն, ինչ պարտավոր էի անել։

Ես ինչու՞ եմ դա արել։ Որովհետև Ռուսաստանի տարածքում չկա և չեն կարող լինել ֆաշիստական կամակատարների հիշատակը հավերժացնող վայրեր։ Իսկ Գարեգին Նժդեհը հանդիսանում է հենց այդպիսին։ Մենք բոլորս Հայրենական Մեծ պատերազմի պատմությունից գիտենք, որ Նժդեհը ՍՍ-ի կազմում ստեղծել էր հայկական լեգիոն, խորհրդային քաղաքացիներին հավաքագրել է ԽՍՀՄ-ի դեմ պատերազմի համար։ 1948 թվականին Նժդեհը հակասովետական գործունեության և նացիստական Գերմանիայի հետ համագործակցության համար ԽՍՀՄ ՊԱՆ Հատուկ խորհրդակցության կողմից դատապարտվել է 25 տարվա բանտային ազատազրկման։ Ատաման Կրասնովի պես նա էլ կճոճվեր կախարանից, բայց նրա բախտը բերեց, քանի որ դրանից քիչ առաջ ԽՍՀՄ-ում վերացրին մահապատիժը։ Այնպես որ պարզապես Նժդեհի բախտը բերեց։

—Իսկ ինչպե՞ս արձագանքեցին քաղաքում ֆաշիստական կամակատարի հուշատախտակի տեղադրմանը՝ տեղի իրավապահ մարմինները։

— Դասախազությունը, օրինակ, ոչ մի կերպ չի արձագանքել։ Ինձնից առաջ էլ այդ առնչությամբ դիմում է տրվել դատախազություն, սակայն արձագանք չի եղել։ Այնտեղ ոչ մի լավ բան չեն տեսել, քան այդ հարցը գցել տեղի վարչակազմի վրա, որի հնարավորությունները ավելի քիչ են, քան վերահսկիչ մարմնինը։ Հատկապես այդ պատճառով էլ Նժդեհի հուշատախտակի հետ կապված հարցը երկար ժամանակ կրել է՝ տարբեր մարմինների և կազմակերպությունների միջև անբովանդակ նամակագրության բնույթ։ Իսկ ֆաշիստական հանցակցի հուշատախտակը շարունակում էր կախված մնալ ռուսական հողում, առավել ևս եկեղեցու ցանկապատի այն կողմում։ Միթե՞ այդ Աստծո տաճարի տարածքում, որտեղ նման «զարդարանքը» տեղ է գտել՝ ծծումբի հոտ չի գալիս։

—Ռուսաստանի հայկական համայնքը արդեն խուճապի է մատնվում և շտապ պահանջներ է հղում իրավապահ մարմիններին՝ ձեզ հետ գործ ունենալու համար։ Դուք չե՞ք վախենում հայերի կողմից Ձեր հասցեին ճնշումից, կամ սպառնալիքներից։

—Իսկ ի՞նչ միջոցներ կարող են ձեռնարկվել իմ նկատմամբ։ Իմ հասցեին որևէ անձնական սպառնալիք ես առայժմ չեմ տեսել։ Հնարավոր է, որ, ինչ որ տեղ, սոցիալական ցանցերում կա, բայց անձամբ ինձ ոչ ոք չի սպառնացել։

Միևնույն ժամանակ, օրինակ, հայկական եկեղեցու վանահայր տեր Մակարի կողմից իրավապահ մարմիններ դիմում է ընդունվել։ Նա փորձում է այնտեղ ինչ որ բան քննարկել բարբարոսության հարցի հետ կապված, չնայած իմ կողմից հասարակական բարոյականության ոչ մի խախտում չի եղել։

Տեղի հայկական եկեղեցու ղեկավարի հետ ես շփումներ եմ ունեցել՝ Նժդեհի հուշատախտակը ներկելուց առաջ։ Շփումների ժամանակ ես փորձել եմ նրան համոզել, որ դրանից ոչինչ չի ստացվի։ Իսկ ահա վերջին ժամանակներում նրան հետ շփումներ չեմ ունեցել։ Նա ինձ համար պայմանավորվելու և ձեռք ունակ անձ չէ։ Առայժմ ես այդպես եմ տեսնում նրան։

Ինձ բոլորովին չի մտահոգում նրանց պահվածքը, պատգամավորական գործունեության 25 տարիների ընթացքում ես դրանից էլ վատ բաներ եմ տեսել։ Աստծո օգնությամբ, այս անգամ ևս չի ստացվի։ Միակ բանը, ափսոս է ժամանակ վատնել այս ամենի վրա։

Բաբեկ Քերիմով

ARMENIA.AZ