20 Սեպտեմբերի 2019 - 10:44

Չորեքշաբթի Բելառուսի Անվտանգության խորհրդի պետական քարտուղար Ստանիսլավ Զասի Ադրբեջան կատարած այցը մեծ հետաքրքրություն առաջացրեց Բաքվում և Մինսկում, իսկ Երևանում՝ տագնապ: Եւ դա պատահական չէ, եթե հաշվի առնենք այն հանգամանքը, որ 2020 թվականի հունվարին Ստանիսլավ Զասը կզբաղեցնի ՀԱՊԿ-ի գլխավոր քարտուղարի պաշտոնը: Հայաստանում, բնականաբար, չեն ուզում Զասին տեսնել այդ պաշտոնում, քանի որ շատ լավ տեղեկացված են Ադրբեջանի և Բելառուսի միջև առկա սերտ կապերի մասին:

Բելառուսցի փորձագետները նույնպես դրական են գնահատում Ստանիսլավ Զասի այցն Ադրբեջան:

Armenia.Az-ի թղթակցի հետ զրույցում բելառուսցի ռազմական փորձագետ Ալեքսանդր Տիխանսկին նշել է, որ Զասի այցը դրական դինամիկա կհաղորդի Բաքվի և Մինսկի միջև հարաբերություններին:

- Անշուշտ, Բելառուսի Անվտանգության խորհրդի պետական քարտուղար Ստանիսլավ Զասի այս այցը մեծ հետաքրքրություն առաջացրեց ինչպես հանրության, այնպես էլ փորձագետների շրջանում: Դրա համար կան մի քանի պատճառներ: Առաջինը, դա ընդունելության մակարդակն է: Բելառուսցի քաղաքական գործչին ընդունեց Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը, ով ընդգծեց, որ երկու երկրների միջև քաղաքական փոխգործակցության մակարդակը շատ բարձր է: «Մեր հարաբերությունների տարբերակիչ առանձնահատկությունն այն է, որ մենք ընդունում ենք որոշումներ, գտնում ենք դրանց լուծման ուղիները և տեսնում ենք արդյունքները»:

Հետաքրքիր է, որ հանդիպումներ են անցկացվել նաև Ադրբեջանի նախագահի աշխատակազմի և Անվտանգության խորհրդի մակարդակով. Ադրբեջանի նախագահի աշխատակազմի ղեկավար Ռամիզ Մեհդիևի հետ հանդիպմանը մասնակցել են նաև Անվտանգության խորհրդի քարտուղար Ռամիլ Ուսուբովը և Ադրբեջանի նախագահի իրավապահ մարմինների հետ աշխատանքի և ռազմական հարցերով օգնական Ֆուադ Ալեսկերովը:

Հարկ է նշել, որ այս հանդիպմանը ընդգծվել է ադրբեջանա-բելառուսական հարաբերությունների հաջորդականությունը: Անկախության առաջին տարիներին՝ 1994 թվականին, ադրբեջանա-բելառուսական կապերի հիմքը դրել են Հեյդար Ալիևը և Ալեքսանդր Լուկաշենկոն: Իսկ հետագայում, Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի և Բելառուսի նախագահ Ալեքսանդր Լուկաշենկոյի փոխադարձ այցերը հատուկ դեր խաղացին երկկողմ և վստահելի հարաբերությունների զարգացման գործում:

Բնականաբար, հանդիպմանը չէր կարող չշոշափվել Զասի նշանակման հարցը, ով 2020 թվականի հունվարին կստանձնի ՀԱՊԿ-ի գլխավոր քարտուղարի պաշտոնը: Ռամիզ Մեհդիևը այդ կապակցությամբ շնորհավորեց նրան, և վստահություն հայտնեց, որ Զասի այդ պաշտոնում գտնվելու ընթացքում Ադրբեջանի և Բելառուսի միջև առկա բարեկամական հարաբերությունները զարգանալու են, իսկ Բելառուսի Անվտանգության խորհրդի հետ սերտ համագործակցությունը այսուհետ էլ կշարունակվի: Չմոռացան հիշել նաև 1981-1985 թվականները՝ երբ Զասը սովորում էր Բաքվի Բարձրագույն համազորային ուսումնարանում:

Ի դեպ, վերջին շրջանում ադրբեջանական մամուլը և փորձագիտական հանրությունը կրկին սկսել են քննարկել ՀԱՊԿ-ին Ադրբեջանի անդամակցության հնարավորությունը: Ադրբեջանին ՀԱՊԿ-ում դիտորդի կարգավիճակի շնորհման մասին որոշումը, ինչը չէր բացառել նաև Ռուսաստանի փոխվարչապետ Յուրի Բորիսովը, պետք է ընդունվի կազմակերպության բոլոր անդամ պետությունների համաձայնությամբ:

ՀԱՊԿ-ին Ադրբեջանի Հանրապետության անդամակցությունը կնպաստեր հետխորհրդային տարածաշրջանում Կոլեկտիվ անվտանգության համակարգի հետագա զարգացմանը, ռազմաքաղաքական իրավիճակի բարելավմանը ինչպես Հարավային Կովկասում, այնպես էլ ԱՊՀ ինստիտուտների համակարգում:

Նկատեմ, որ պաշտոնական Բաքվի՝ ՀԱՊԿ-ի կազմում ընդգրկվելը մեծ խանդավառությամբ կընդունվեր այդ ռազմաքաղաքական կառույցի գործնականապես բոլոր անդամ պետությունների կողմից:

Այսպիսով, Ստանիսլավ Զասի այս այցը դրական դինամիկա կհաղորդի մեր հարաբերություններին, - ասել է Ա. Տիխանսկին:

Իր հերթին, Բեռլինի Ազատ համալսարանի պրոֆեսոր, քաղաքական գիտությունների դոկտոր, Օստրոգորսկի Կենտրոնի (Մինսկ-Լոնդոն) վերլուծաբան Սերգեյ Բոգդանը նշել է, որ Բելառուսի Անվտանգության խորհրդի քարտուղարի Ադրբեջան կատարած այցի ընթացքում կարևոր տեղ են զբաղեցնել ռազմատեխնիկական համագործակցության հարցերը:

- Բելառուսի պետական համակարգում Ստանիսլավ Զասը մտնում է ամենաազդեցիկ անձանց առաջին հնգյակի մեջ, և մասնակցում է երկրի քաղաքականության ձևավորմանը: Ավելին, դատելով նրա աշխատանքային գործունեությունից՝ նա այն մարդն է, ով գործնականում ավարտին է հասցնում որոշ ընդհանուր ռազմավարական պայմանավորվածությունները և նախագահ Լուկաշենկոյի որոշումները: Օրինակ՝ մի քանի շաբաթ սրանից առաջ ԱՄՆ նախագահի անվտանգության հարցերով օգնական Բոլթոնի հետ նախ հանդիպեց նախագահ Լուկաշենկոն, սակայն, ավելի ընդարձակ քննարկումներ եղան Բոլթոնի և Զասի միջև՝ Վարշավայում: Դրա համար էլ Զասի այցը և հանդիպումը Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի հետ վկայում է այն մասին, որ սա ավելի շուտ որոշակի պայմանավորվածության իրականացում է, քան նախնական քննարկում: Բելառուսն ու Ադրբեջանը ունեն բազմաճյուղ և կայուն կապեր, սակայն, հաշվի առնելով այցի մակարդակն ու բնույթը, կարելի է ենթադրել, որ քննարկվել են ռազմաարդյունաբերական համագործակցության վերաբերյալ հարցեր:

Շատ հավանական է, որ կողմերը քննարկել են Բելառուսի ռազմաարդյունաբերական համալիրի համար չափազանց կարևոր երկու ուղղություններ՝ հրթիռահրետանային համակարգերի զարգացումը և հարվածային անօդաչու թռչող սարքերի մշակումը: Մինսկը լուրջ ներդրումներ է կատարել հրթիռների և անօդաչուների մշակման ոլորտում և կարողացել է տեխնոլոգիաներ ներգրավել Չինաստանից, և հնարավոր է՝ Ուկրաինայից: Սակայն, նման նախագծերը շատ դժվար է միայնակ իրականացնել: Դրա համար էլ Ադրբեջանի հետ համագործակցությունը տրամաբանական է, ով ոչ միայն շահագրգռված է այդ կերպ սեփական համակարգեր ստանալ, այլև կարող է Մինսկին օգնել այդ ոլորտում Անկարայի հետ համագործակցություն հաստատելու հարցում: Ավելին, հնարավոր է, որ Բաքուն արդեն նպաստել է դրան, որովհետև բելառուսական ավտոմեքենաները նկատվել են թուրքական «Ռոկետսանի» մոտ:

Իհարկե, քննարկվել են ոչ միայն ռազմական հարցեր: Հիմա Մինսկը կրկին փնտրում է նավթի այլընտրանքային աղբյուրներ: Մի խոսքով՝ քննարկել են ռազմական կամ նավթի հետ կապված ռազմավարական հարցեր: Այլապես Ադրբեջան կժամաներ Բելառուսի արդյունաբերության նախարարը կամ ասենք վարչապետը:

Հունվարի 1-ին Զասը կստանձնի ՀԱՊԿ-ի գլխավոր քարտուղարի պաշտոնը, որին անդամակցում է նաև Հայաստանը: Դրանով հանդերձ՝ նա բանակցություններ է վարում Ադրբեջանի ղեկավարության հետ: Դա վկայում է այն մասին, որ Հայաստանի կառավարությունը մեծ ազդեցություն չունի ՀԱՊԿ-ի և նրա անդամների վրա: Ի դեպ, Հայաստանի ներկայիս ղեկավարությունը «կոկորդիլոսի արցունքներ թափելով» կշտամբում է ՀԱՊԿ-ին և դրա անդամներին՝ հայ գործընկերների նկատմամբ լոյալություն չցուցաբերելու համար:

Նրանք, ովքեր հիմա ղեկավարում են Հայաստանը, ոչ միայն խոսքով, այլ գործով ցույց տվեցին, որ գաղափարապես հակված են դիստանցավորվել կազմակերպությունից, և նույնիսկ դուրս գալ նրա կազմից: Դրա համար էլ, ՀԱՊԿ-ի հետ հարաբերությունների վատթարացումը դժվար թե անհանգստացնի նրանց: Ավելին, նրանք ՀԱՊԿ-ի նկատմամբ իրենց վերաբերմունքը ցուցադրեցին ոչ միայն հետապնդելով Խաչատուրովին՝ այլև արգելափակելով Զասի՝ ՀԱՊԿ-ի գլխավոր քարտուղարի պաշտոնը ստանձնելը: Դրա համար էլ խորհրդանշական է, որ Զասը արդեն որերորդ անգամ գտնվում է Բաքվում, այլ ոչ թե Երևանում, - ասել է Ս. Բոգդանը:

Սամիր Վելիև

ARMENIA.AZ