18 Սեպտեմբերի 2019 - 10:34

Armenia.Az-ի հարցազրույցը ռուսաստանցի քաղաքագետ, PolitRUS վերլուծական-փորձագիտական ցանցի հիմնադիր Վիտալի Արկովի հետ:

- Վերջին օրերին օրակարգում է հայտնվել Ադրբեջանին ՀԱՊԿ-ի գործընկերոջ կարգավիճակի տրամադրման հարցը: Թեև Ադրբեջանի նախագահի աշխատակազմից արդեն հայտնել են, որ «Բաքուն չի դիտարկում դիտորդի կարգավիճակում ՀԱՊԿ-ին անդամակցելու հարցը»՝ այնուամենայնիվ, այդ թեմայի շուրջ խոսակցությունները չեն դադարում: Ընդ որում՝ այդ թեմային ավելի մեծ ուշադրություն դարձնում է հայկական մամուլը: Ինչ եք կարծում, ինչո՞վ է դա պայմանավորված:

- Մոսկվան լրջորեն շահագրգռված է ՀԱՊԿ-ի ընդլայնմամբ: Միաժամանակ մի շարք պետություններ հետաքրքրություն են ցուցաբերում այդ կառուցի հանդեպ: Սակայն, տարբեր պատճառներով՝ այսօր ոչ բոլորն են պատրաստ անդամակցել դրան: Հենց դրա համար էլ ժամանակին կատարվեցին փոփոխություններ, որոնք հնարավորություն են տալիս ՀԱՊԿ-ի հետ համագործակցել գործընկերոջ կամ դիտորդի ձևաչափով: Մյուս կողմից՝ Հայաստանի ներկայիս իշխանությունները փորձում են թուլացնել և հետագայում փլուզել ՀԱՊԿ-ը: Դժվար չէ կռահել, թե ում պատվերով է Փաշինյանը նման քաղաքականություն վարում:

- Եթե նույնիսկ մի պահ պատկերացնենք, որ Մոսկվան Ադրբեջանին առաջարկի դառնալ ՀԱՊԿ-ի անդամ, հնարավոր է արդյոք, որ Երևանը փորձի խոչընդոտել դրան:

- ՀԱՊԿ-ին Բաքվի անդամակցությանը կամ համագործակցությանը դեմ լինելը Երևանում պատճառաբանում են ղարաբաղյան հակամարտությամբ: Սակայն, հարցը Ադրբեջանով չի սահմանափակվում: Հայկական կողմը հայտարարում է, որ թույլ չի տա ՀԱՊԿ-ին մերձենալ Պակիստանի հետ: Իսկ Հայաստանում որոշ քաղաքական գործիչներ նույնիսկ հայտարարում են, որ այս կազմակերպությունը ի սկզբանե ստեղծվել է Հայաստանի կողմից՝ նրա շահերի պաշտպանության համար:

Իհարկե, Հայաստանը Ռուսաստանի համար կարևոր է որպես իր ֆորպոստը Հարավային Կովկասում: Հանուն դրա՝ Մոսկվան նույնիսկ պատրաստ էր աչք փակել Սերժ Սարգսյանի մանր շանտաժի վրա, քանի որ գիտեր, որ դա ընդամենը Սարգսյանի և նրա շրջապատի ագահությունն է, նրանք չեն խախտի status quo-ն: Իսկ Փաշինյանի և նրա շրջապատի դեպքում իրավիճակը բոլորովին այլ է: Մի կողմից նրանք էլ են Մոսկվայից փող ուզում, որովհետև Վաշինգտոնը, Փարիզը և Բրյուսելը աչքի չեն ընկնում իրենց շռայլությամբ: Իսկ ահա Մոսկվան պատրաստ է «մոռանալ» վարկերի մասին:

Մյուս կողմից՝ Փաշինյանը իրեն իշխանության բերած Արևմտյան ուժերի առջև պարտավորություն է ստանձնել, որ Ռուսաստանին դուրս է մղելու տարածաշրջանից: Դրա համար էլ մենք Հայաստանի ներկայիս իշխանությունների «բազմաբևեռ» քաղաքականության ականատես ենք լինում: Քանի դեռ Փաշինյանի թիմից պատգամավորները և նախարարները հայտարարում են Ռուսաստանի հետ հարաբերությունների վերանայման և ՆԱՏՕ-ի, Եվրամիության և ԱՄՆ-ի հետ համագործակցությունը խորացնելու անհրաժեշտության մասին, Նիկոլ Փաշինյանը փորձում է Կրեմլին հավաստիացնել, որ հայ ժողովուրդը հավերժ հավատարիմ է ռուսներին: Հայաստանի միջին և ավագ տարիքի քաղաքացիները Ռուսաստանի հետ ավելի սերտ ինտեգրման կողմնակից են: Այս հարցում Հայաստանի բնակչության և քաղաքացիական իշխանությունների միջև մեծ անդունդ է առաջացել: «Քաղաքացիական» բառը պատահական չօգտագործեցի, քանի որ Փաշինյանին և նրա թիմակիցներին առայժմ չի հաջողվել լիովին վերահսկողության տակ վերցնել Հայաստանի Զինված ուժերը, անվտանգության մարմինները: Լոկալ «հաջողություններ» կան, բայց ընդհանուր առմամբ, հայ գեներալներին դժվար է կասկածել Փաշինյանի նկատմամբ սիմպատիա ունենալու մեջ:

- Հայաստանի ընդդիմությունը Փաշինյանին «թեժ աշուն» է խոստանում և արդեն նկատելի է այս առումով պաշտոնական Երևանի անհանգստությունը: Փաշինյանի անհանգստությունը որքանո՞վ է հիմնավորված:

- «Հակահեղափոխության» և հեղաշրջման հետ կապված Փաշինյանի երկյուղը անհիմն չէ: Դա կարող է տեղի ունենալ արդեն աշնանը՝ եթե Փաշինյանը իրականացնի Լեռնային Ղարաբաղի դե ֆակտո իշխանությունների փոփոխման և այդ մարզը Հայաստանի կազմում ընդգրկելու պլանը: Այսօր «ԼՂՀ»-ն Հայաստանի միակ մարզն է (ավաղ, ԼՂ-ն, փաստորեն, վաղուց գտնվում է Հայաստանի կազմում), որտեղ իշխանությունում նախկին նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի մարդիկ են: Նիկոլ Փաշինյանը բացահայտ հայտարարում է, որ իր ռեժիմին սպառնալիք բխում է հենց այնտեղից:

- Փաշինյանի կառավարման մեկ ու կես տարին Ադրբեջանին և Հայաստանին մոտեցրե՞ց հակամարտության կարգավորմանը, թե՞ ընդհակառակը:

- Փաշինյանի առաջին քայլերը վարչապետի պաշտոնում, ինչպես նաև վերջերս տեղի ունեցած գերիների փոխանակումը հիմք տվեցին հուսալու, որ պաշտոնական Երևանի դիրքորոշումը Ղարաբաղի հարցում կփոխվի: Ըստ էության՝ Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը առաջինը ձեռք մեկնեց և առաջարկեց բանակցել՝ մոռանալով, որ հայկական կողմը բազմիցս անգամ խախտել է ավելի վաղ ձեռք բերված պայմանավորվածությունները:

Սակայն, հիմա ակնհայտ է, որ երկար տարիների ընթացքում հակաադրբեջանական քարոզչությամբ սնված Հայաստանի ժողովուրդը պատրաստ չէ ԼՂ հարցում ստատուս քվոյի փոփոխությանը և կտրականապես դեմ է նույնիսկ Լեռնային Ղարաբաղի հարակից 7 շրջանների վերադարձին, որոնք պաշտոնական Երևանի կողմից ճանաչվում են որպես օկուպացված: Սակայն, գլխավորը դա չէ: Ցանկության դեպքում կարելի էր Հայաստանում հասարակական կարծիքի փոփոխությանն ուղղված աշխատանք սկսել: Իսկ Ադրբեջանը, տեսնելով դա, պատրաստ կլիներ սպասել:

- Ինչպե՞ս եք գնահատում Ադրբեջանի և Հայաստանի ռազմական ներուժը:

- Ադրբեջանի ռազմական ներուժը զգալիորեն գերազանցում է հայկականը: Դրա համար էլ ես նշեցի, որ տեսնելով Հայաստանի կողմից որոշակի դրական քայլեր՝ Ադրբեջանը կարող է հետաձգել խնդրի ռազմական ճանապարհով լուծումը և սպասել:

Կրկնում եմ, հակամարտության ռազմական ճանապարհով լուծման դեպքում Բաքուն կարող է շատ արագ իր վերահսկողության տակ վերցնել ոչ միայն տվյալ շրջանները. նրա ռազմական ներուժը զգալիորեն գերազանցում է հայկականը: Եթե չլիներ համատարած կոռուպցիան՝ հնարավոր է, որ Հայաստանի ռազմական ներուժը ավելի բարձր կլիներ: Իսկ Փաշինյանի կառավարման օրոք կոռուպցիայի դեմ պայքարը նախկինի պես ձևական բնույթ է կրում:

- Հայաստանի խնամակալներին ձեռնտու է արդյոք ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորումը:

- Հենց սա է գլխավոր հարցը: Հայաստանի ներկայիս կառավարության արևմտյան տերերը շահագրգռված չեն ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորմամբ: Դրանով նրանք փորձում են պատժել Բաքվին Անկարայի, Մոսկվայի և Թեհրանի հետ համերաշխ լինելու, Արևմուտքի կիրառած պատժամիջոցներին չմիանալու համար: Իլհամ Ալիևի վարած անկախ քաղաքականության և Ադրբեջանը՝ ԱՄՆ-ի գաղութներից մեկի վերածելուն դեմ լինելու համար:

Սամիր Վելիև

ARMENIA.AZ