22 Մայիսի 2019 - 16:28

Armenia.Az-ի խմբագրությունը իր էլեկտրոնային փոստով պարբերաբար նամակներ է ստանում Հայաստանի և Ղարաբաղի իր ընթերցողներից։ Եվ դա զարմանալի չէ, հաշվի առնելով այն, որ մեր կայքը դարձել է՝ Ադրբեջանում հայերեն լեզվով գործող և հայալեզու լսարանի համար նախատեսված առաջին լիարժեք տեղեկատվական գործակալությունը։ Միևնուն ժամանակ, անկեղծ խոստովանում ենք, որ ոչ բոլոր նամակներն են լինում դրական բովանդակությամբ, ընդունվում են նաև այնպիսիները, որոնք, մեղմ մասած, անհարմար է կարդալ՝ նրանց մեջ պարունակվող անվայել արտահայտությունների համար։ Սակայն հանդիպում են նաև խորիմաստ նամակներ, որտեղ ընթերցողները ձգտում են քննարկել հակամարտության կարգավորման ուղիների, հայերի և ադրբեջանցիների ապագայի մասին։

Այս օրերին նման նամակներից մեկը ընդունվել է, Հադրուդից (Ղարաբաղ) որպես Կարեն ներկայացվող ընթերցողի կողմից։ Նրանում ընթերցողը քննարկում է այն մասին, թե ինչ է տեղի ունեցել մեր երկու ժողովուրդների միջև, անցյալի, ներկայի և ադրբեջանցիների ու հայերի ապագայի մասին, ինչպես նաև հեռու ապագայում համատեղ բնակության հնարավորությունների մասին։ Եվ չնայած Armenia.Az-ի խմբագրությունը համաձայն չէ նամակի բովանդակության հետ, մենք հարկ ենք համարել այն հրապարակել որոշակի կրճատումներով, սակայն առանց խմբագրման և տեքստի բնօրինակին միջամտության։ Նամակը ներկայացնում ենք մեր ընթերցողների ուշադրությանը։

«Բարև ձեզ։ Զդրավստվույտե: Սալամ։ Իմ անունը Կարեն է, ազգանունս չեմ ասի, քանզի դա այնքան էլ կարևոր չեմ համարում։ Ես ծնվել ու մեծացել եմ Հադրուդում, 80-ական թվականների սկզբին ավարտել եմ Ստեփանակերտի մանկավարժական ինստիտուտը։ Վերջին 10 տարիները ապրում և աշխատում եմ Ուկրաինայում, բայց ծնողներս մինչ այսօր ապրում են պատմական հայրենիքում։ Պատահաբար մոտք գործեցի ձեր կայքը և խոստովանում եմ, զարմացա՝ ինձ համար անհնար էր թվում, որ Ադրբեջանում կարող է գոյություն ունենալ հայերեն լեզվով գործող կայք։ Մի կողմ թողնենք կայքի քարոզչական ուղղվածությունը, սակայն փաստը մնում է փաստ՝ Ադրբեջանում կա այդպիսի կայք։

Եվ ահա, երկար խորհելուց հետո, որոշեցի գրել ձեզ։ Իսկ ի՞նչն է ստիպել ինձ դրան։ Կաշխատեմ պարզաբանել։ Ապրիլին Մոսկվայում կայացել է՝ Ռուսաստանի, Հայաստանի և Ադրբեջանի նախարարների, արդեն չեմ հիշում հաշվով որերորդ հանդիպումը։ Դիվանագետները քննարկել են հակամարտության գոտում լարվածության նվազեցման միջոցները, ինչպես նաև հումանիտար ոլորտում հնարավոր փոխգործունեության մասին, մասնավորապես պայմանավորվել են՝ փոխադարձ վստահության հիման վրա միջոցներ ձեռնարկել՝ կողմերի տարածքներում կալանքի մեջ գտնվող անձանց՝ իրենց հարազատների հետ հանդիպելու, ինչպես նաև ԶԼՄ-ների և հասարակությունների միջև շփումների իրականացման համար։ Դա, անշուշտ լավ է, սակայն, եթե ճիշտ եմ հասկանում, խոսքը գնում է Հայաստանի և Ադրբեջանի հասարակությունների մասին, իսկ այն մարդկանց մասին, ովքեր անմիջապես ապրում են Ղարաբաղում, ոչ մի խոսք, կարծես թե մենք գոյություն չունենք։ Ավելի ճիշտ մենք գոյություն ունենք միայն բացասական լույսի ներքո։ Ձեզ համար մենք «անջատողականներ» ենք և նույնիսկ «օկուպանտներ», չնայած մենք ընդամենը ապրում ենք մեր հողի վրա և չենք պատրաստվում օկուպացնել որևէ մեկին։

Եվ խորապես սխալ է մեզ բնութագրել բացարձակապես բացասական ձևով։ Եթե դուք իրոք ուզում եք, որ հայերը և ադրբեջանցիները համատեղ ապրեն Ղարաբաղում, ապա հարկավոր է խթանել հանրային երկխոսությունը նախ և առաջ ադրբեջանցիների և ղարաբաղցիների միջև։ Հարկավոր է դեն շպրտել ողջ այս կլիշեն և ձգտել գտնե շփման կետեր, փնտրել այդ հակամարտության լուծման փոխադարձ ընդունելի տարբերակներ։ Իհարկե խոսքը չի գնում այն մասին, որպեսզի Ղարաբաղը մտնի Ադրբեջանի կազմի մեջ։ Ոչ Հայաստանում, ոչ էլ Ղարաբաղում դրա հետ համաձայն չեն։ Իսկ Ադրբեջանում՝ Ղարաբաղի իր կազմում գնտվելուց բացի, այլ ձևաչափի մասին չեն մտածում։ Նման մաքսիմալիզմը վաղ թե ուշ կբերի նոր պատերազմի, որտեղ կլինեն շատ ավելի զոհեր, հաշվի առնելով կողմերի մոտ առկա ժամանակակից սպառազինությունը։ Դա պետք է արդյո՞ք ադրբեջանցիներին ու հայերին։ Համոզված եմ, որ ո՛չ։ Նշանակում է, հարկավոր է ինչ որ կերպ հաստատել հասարակական երկխոսություն և շարունակել մտածել այդ ցավալի հարցի լուծման մասին։

Ես, օրինակ, տեսնում եմ, թե ինչպես են պուտինյան Ռուսաստանի կողմից զավթված Դոնեցկի և Լուգանսկի բնակիչները ազատ տեղաշարժվում Ուկրաինայում, թոշակներ ու աշխատավարձեր են ստանում Ուկրաինայում, գնում են առավել էժան սննդամթերք։ Աբխազները և օսերը անվճար բուժում ստանալու համար ազատ այցելում են Թբիլիսի։ Տիրասպոլի բնակիչները առանց իրենց կյանքի համար վտանգի այցելում են Մոլդովա։ Դրանով հանդերձ ոչ ոք չի ասում այն մասին, որպեսզի այդ տարածքները նորից վերադարձվեն այդ պետությունների կազմի մեջ։ Այժմ Ղարաբաղում ոչ ոք այդ տարբերակը չի քննարկում, այն ուղղակի անմիտ է։ Սակայն ես հիշում եմ նաև, որ մեզնից շատ քչերն էին 1988-1989-ական թվականներին հավատում, որ Ղարաբաղը շուտով դուրս կգա Ադրբեջանի կազմից։ Ես նկատի ունեմ, որ ոչ ոք չէր կարող տարիներ առաջ կանխագուշակել։ Հիմա մեզ հարկավոր է ուղղակի սկսել շփվել միմյանց հետ։ Առանց ագրեսիայի, միմյանց նկատմամբ բացասական վերաբերմունքի։ Այո, դա այժմ երևի շատ դժվար կլինի, բայց դա հարկավոր է հանուն խաղաղության և ապագա սերունդների։

Ահա սա էի ես ուզում ասել ձեզ։ Եթե հրապարակեք այս նամակը, երախտապարտ կլինեմ ձեզ։ Եթե չհրապարակեք, նշանակում է այդպես է պետք։ Առնվազն գոնե կկարդաք և միգուցե կխորհեք այն մասին, որ տկար խաղաղությունը ավելի լավ է, քան բարի վեճը։ Մենք հարևաններ ենք և այդ հարևանությունից հեռանալու տեղ չունենք։ Հարգանքներով, Կարեն»։

P.S։ Խմբագրությունն իրեն իրավունք է վերապահում պատասխանելու, որը անպայման կհրապարակվի մոտ ժամանակներում։

ARMENIA.AZ