Ադրբեջանի լուրերը՝ հայերեն





© 2010-2019, Armenia.Az - All rights reserved

Փակել



  • Պրոֆեսոր. Ադրբեջանցիները հին ժամանակներից ապրել են ներկայիս Հայաստանի տարածքում
    ՂԱՐԱԲԱՂ

      11 Հունվարի 2023 - 17:08

      Արեւմտյան Ադրբեջանում լուծարվել է 499 բնակավայր, վերանվանվել է 704 բնակավայր, փոխվել է 231 օրոնիմներ (լեռների անվանումներ), 116 հիդրոնիմներ (լճերի, գետերի, ջրանցքների անվանումներ և այլն), վերանվանվել են 137 արոտավայրեր և ղշլաղներ։

      Ինչպես փոխանցում է Ազերթաջը, այս մասին ասվում է «Վերադառնալ Արևմտյան Ադրբեջանը և այնտեղ ապրելը մեր հայրենակիցների իրավունքն է» հոդվածում, որը գրվել է՝ Ադրբեջանի պետական մանկավարժական համալսարանի գիտակազմակերպչական բաժնի ղեկավար, բանասիրական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Իբրահիմ Բայրամովի կողմից։

      Պրոֆեսորը նշել է, որ ներկայիս Հայաստանը հանդիսանում է ոչ միայն Ադրբեջանի պատմական հողը, այլ նաև ադրբեջանցի թուրքերի պատմական էթնիկ հողը։ Հայերը այս տարածք զանգվածաբար տեղափոխվեցին 1828 թվականին՝ Թուրքմենչայի պայմանագրի ստորագրումից հետո և ռուսների աջակցությամբ սկսեցին նեղել բնիկ բնակիչներին՝ ադրբեջանցի թուրքերին և նրանց տեղահանել իրենց պատմական հայրենիքից։

      «Ադրբեջանցիներն ապրել են ներկայիս Հայաստանի տարածքում հնագույն ժամանակներից մինչև XX դարի 80-ականների վերջը, 90-ականների սկիզբը։ Այդ հողը հանդիսանում է ադրբեջանցի թուրքերի հայրենիքը։ Նրանք պարբերաբար ենթարկվել են հայկական ագրեսիային ու տեղահանումներին։ Միայն XX դարում ադրբեջանցիները ներկայիս Հայաստանի տարածքից տեղահանվել են չորս անգամ՝ 1905-1906, 1918-1920, 1948-1953, 1988-1991 թվականներին:

      Հայերը և նրանց գաղափարախոսները, ինչպես նաև մերձավոր և հեռավոր արտասահմանից նրանց հովանավորները՝ պայքարելով հանուն՝ «Հայաստանը առանց թուրքերի», էթնիկ զտումների գործողությունը ավարտեցին 1991 թվականի օգոստոսի 8-ին։ Այդ օրը Մեղրիի շրջանի խոշորագույն գյուղերից մեկը՝ Նյուվադի գյուղը ենթարկվեց ցեղասպանության, գյուղի բնիկ բնակիչները՝ ադրբեջանցիները, տեղահանվեցին իրենց պատմաէթնիկական հողերից։ Այսպիսով, Արևմտյան Ադրբեջանում, որն այժմ կոչվում է «Հայաստան» ոչ մի ադրբեջանցի չմնաց։

      Հարկ է հիշեցնել, որ 1828 թվականին Իրավանում բնակվում էր 7331 ադրբեջանցի և 2369 հայ, Զանգիբասարում՝ 5413 ադրբեջանցի և 603 հայ, Գառնիբասարում՝ 4176 ադրբեջանցի և 145 հայ, Վեդիբասարում՝ 3449 ադրբեջանցի և 15 հայ, Սաաթլիում՝ 1004 ադրբեջանցի, Սեյիդլիում ու Ախսախսլիում՝ 1754 ադրբեջանցի և 28 հայ, Սարդարաբադում՝ 1837 ադրբեջանցի, 3214 հայ, Դերեչիչեքում՝ 1300 ադրբեջանցի, 552 հայ, Գյոյչայում՝ 5607 ադրբեջանցի և 90 հայ, Նախչըվանի խանության Դարալայազում՝4583 ադրբեջանցի և 288 հայ։

      1919-1920 թվականներին Աբարանի շրջանից տեղահանվել է 3691 ադրբեջանցի, Ալլահվերդիի շրջանից (ներկայիս Թումանյան)՝ 1666, Ախտայի (ներկայիս Հրազդան) շրջանից՝ 8053, Աղբաբայի (ներկայիս Ամասիայի, Ախուրյանի և Ղուկասյանի) շրջանից՝ 13 645 ադրբեջանցի, Աշտարակի շրջանից՝ 11 313, Բասարկեչարի (ներկայիս Վարդենիս) շրջանից՝ 26 238, Գյորուսի շրջանից՝ 1429, Կրասնոսելսկի շրջանից՝ 512, Թալինի շրջանից՝ 7688, Լենինականի (ներկայիս Սպիտակ և Գուգարք) շրջանից՝ 3410, Աբովյանի շրջանից՝ 9436 , Գամառլիի (Արտաշատ) շրջանից՝ 24 149, Գաֆանի շրջանից՝ 12 657, Գուրդուգուլուի շրջանից՝ 8490, Գարանլըղի (ներկայիս Մարտունի) շրջանից՝ 3190, Մեղրիի շրջանից՝ 8508, Ենի Բայազիդի (ներկայիս Կամո) շրջանից՝ 4077, Սիսիանի շրջանից՝ 17 880, Ստեփանավանի (Ջալալօղլու) շրջանից՝ 1868, Վաղարշաբադի (Էջմիածին) շրջանից՝ 27 750, Վեդիի (ներկայիս Արարարտի) շրջանից՝ 8933, Քեշիշքենդի (ներկայիս Եղեգնաձոր) շրջանից՝ 14 837, Փաշալըի (ներկայիս Վայք) շրջանից 8933 ադրբեջանցի։

      Հայերը Իրանից և Թուրքիայից՝ Իրավանում սկսել են զանգվածաբար վերաբնակվել 1828-30-ական թվականներին։ Զ.Կորկոտյանը գրում է, որ Իրավանում 1829 թվականին ապրել է 9889 ադրբեջանցի, 2174 հայ, 1831 թվականին՝ 7331 ադրբեջանցի, 4484 հայ, 1873 թվականին՝ 5805 ադրբեջանցի, 5959 հայ, 1886 թվականին՝ 7228 ադրբեջանցի, 7142 հայ, 1897 թվականին՝ 12 516 ադրբեջանցի, 12 529 հայ, 1922 թվականին՝ 5805 ադրբեջանցի, 5959 հայ, 1886 թվականին՝ 7228 ադրբեջանցի, 7142 հայ, 1897 թվականին 12 516 ադրբեջանցի, 12 529 հայ, 1922 թվականին՝ 5124 ադրբեջանցի, 40 396 հայ, 1926 թվականին՝ 4968 ադրբեջանցի, 57 295 հայ, 1931 թվականին՝ 5620 ադրբեջանցի, 80 327 հայ։

      Այս թվերը ակնառու ցույց են տալիս, որ XIX դարի սկզբից մինչև XX դարի սկիզբը հայերը Իրավանում և Ադրբեջանի մյուս հողերում հաստատվել են ցարական Ռուսաստանի աջակցությամբ, իսկ XX դարի սկզբից, ավելի ճիշտ՝ 1918 թվականից՝ Խորհրդային Ռուսաստանի հովանու ներքո, ինչի հետևանքով նախկին բնիկ բնակիչները՝ ադրբեջանցի թուրքերը ենթարկվել են տեղահանումների։ 1988 թվականի նոյեմբեր-դեկտեմբերին ադրբեջանցիները քաղաքից ամբողջությամբ տեղահանվել են հայկական պետության կողմից»,- ասվում է հոդվածում։

      ARMENIA.AZ





    Վերջին լուրեր

      Փոխգնդապետ Էլչին Ռաֆիև. Ադրբեջանական բանակի զինանոցը պատերազմից հետո զգալիորեն ընդլայնվել է


      05 Հուլիս 2025

      Ադրբեջանը զգալիորեն ավելացրել է առևտուրը իր խոշորագույն գործընկերոջ հետ


      05 Հուլիս 2025

      Մուհամմադ Շահբազ Շարիֆ. Իլհամ Ալիևի հետ հանդիպումը շատ արդյունավետ էր


      05 Հուլիս 2025

      Աբդուլքադիր Ուրալօղլուն կիսվել է Խանքենդիից հրապարակմամբ


      05 Հուլիս 2025

      Ադրբեջանի, Թուրքիայի և Պակիստանի առաջնորդները Խանքենդիում


      05 Հուլիս 2025

      Խանքենդիում կայացել է Ալիևի և Փեզեշքիանի հանդիպումը


      05 Հուլիս 2025

      Էրդողանը Ալիևին. Թուրքիան միշտ և բոլոր հարցերում եղբայրական Ադրբեջանի կողքին է


      05 Հուլիս 2025

      Ալիևը - Փեզեշքիանին՝ հայկական օկուպացիայի հետևանքների մասին: «Շուշայի 17 մզկիթներից 16-ը լիովին ոչնչացվել են, իսկ մեկը՝ մասամբ ավերվել է»


      05 Հուլիս 2025

      Ալիևը՝ Ղարաբաղի և Արևելյան Զանգեզուրի վերականգնման մասին


      04 Հուլիս 2025

      Թաթար. Ղարաբաղը Ադրբեջան է


      04 Հուլիս 2025

      Բաքվում կանցկացվի ESCAP-ի 82-րդ նստաշրջանը


      04 Հուլիս 2025

      Էրդողան. Խանքենդին կդառնա խաղաղության խորհրդանիշ


      04 Հուլիս 2025

      Միրզիյոևը՝ Ադրբեջանի բարգավաճման մասին


      04 Հուլիս 2025

      Ալիևը՝ Հայաստանից արտաքսված արևմտյան ադրբեջանցիների իրավունքների ապահովման կարևորության մասին


      04 Հուլիս 2025

      Սահիլ Բաբաևը՝ Ադրբեջանի ռազմավարական արժութային պահուստների ավելացման մասին


      04 Հուլիս 2025

      Ալիև. Խանքենդիում ՏՀԿ գագաթնաժողովը հատուկ նշանակություն ունի


      04 Հուլիս 2025

      Ալիևը Խանքենդիում հանդիպել է Շարիֆի հետ


      04 Հուլիս 2025

      Խանքենդիում անցկացվում է Տնտեսական համագործակցության կազմակերպության 17-րդ գագաթնաժողովը. ուղիղ հեռարձակում


      04 Հուլիս 2025

      Ալիևը Թրամփին. Կան լավ հնարավորություններ գործընկերությունը որակապես նոր մակարդակի բարձրացնելու համար


      04 Հուլիս 2025

      Ի.Ալիևը կիսվել է ՏՀԿ գագաթնաժողովի մասնակիցների Աղդամ այցի մասին հրապարակմամբ


      04 Հուլիս 2025

      COP28-ի նախագահը այցով ժամանել է Ադրբեջան


      04 Հուլիս 2025

      Դատարանում ցուցմունք են տվել՝ Ադրբեջանի նախկին օկուպացված տարածքներում գերի և պատանդ վերցված անձինք


      04 Հուլիս 2025

      Ադրբեջանում ԱՄՆ գործերի նոր ժամանակավոր հավատարմատարը ժամանում է Բաքու


      04 Հուլիս 2025

      Մասուդ Փեզեշքիանը ժամանել է Ադրբեջան


      04 Հուլիս 2025

      Ռահմոնը ժամանել է Ֆիզուլիի շրջան


      04 Հուլիս 2025

      Էրդողանը մեկնել է Ադրբեջան


      04 Հուլիս 2025

      ՏՀԿ 17-րդ գագաթնաժողովի մասնակիցները՝ «Զաֆար» ղարաբաղյան նժույգների շոույում


      04 Հուլիս 2025

      Ի.Ալիևը նշել է եղբայրական երկրների օգնությունը Ղարաբաղի վերականգնման գործում


      04 Հուլիս 2025

      ԵԱՀԿ ԽՎ-ն բանաձև է ընդունել, որով կոչ է արվում՝ օգնություն ցուցաբերել Ադրբեջանին ականազերծման գործում


      04 Հուլիս 2025

      Նախարարների կաբինետը սահմանել է Ղարաբաղում պատմամշակութային հուշարձանների կարգավիճակը


      04 Հուլիս 2025

      Ի.Ալիևը ծանոթացել է Խանքենդի-Շուշա ճոպանուղու կառուցման համար ընտրված տարածքին


      03 Հուլիս 2025

      Ի.Ալիևը՝ Խանքենդիի բիզնես կենտրոնի բացմանը


      03 Հուլիս 2025

      ՌԴ ԱԳՆ. Ադրբեջանում ձերբակալված ռուսաստանցիների հետ կապը համաձայնեցված է


      03 Հուլիս 2025

      Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախարարությունը շնորհավորել է CICA-ին՝ Աստանայում նոր շտաբ-բնակարանի բացման կապակցությամբ


      03 Հուլիս 2025

      ՏԱՍՍ. Ռուսաստանցիները չեն հրաժարվում Ադրբեջան զբոսաշրջային ուղևորություններից


      03 Հուլիս 2025

      Ի.Ալիևը Խանքենդիում ընդունել է Թուրքմենստանի Նախարարների կաբինետի փոխնախագահին


      03 Հուլիս 2025

      Ադրբեջանն ու ՆԱՏՕ-ն ամրապնդում են ռազմական կրթությունը


      03 Հուլիս 2025

      ԲՊՀ-ի դոցենտ. հայերը յուրացրել են ադրբեջանական ազգային խոհանոցի նմուշներ


      03 Հուլիս 2025

      Բաքվում քննարկվել է Լազուրյան տրանսպորտային միջանցքի զարգացման հարցը


      03 Հուլիս 2025

      ՀԿԹՀ նախագահը ժամանել է Ֆիզուլիի շրջան


      03 Հուլիս 2025

      Միրզիյոևը ժամանել է Ֆիզուլի


      03 Հուլիս 2025

      ՌԴ ԱԳՆ. Մոսկվայի և Բաքվի միջև ռազմավարական հարաբերությունները դժգոհություն են առաջացնում մի շարք ուժերի մոտ


      03 Հուլիս 2025

      Ֆեթեք Քարաքուշ. Ադրբեջանը Քոնիայում անցկացվող զորավարժություններում ներկայացված է երկու Սու-25 ինքնաթիռով


      03 Հուլիս 2025

      Haber Global. Ադրբեջանը ամրապնդում է համագործակցությունը ՏՀԿ-ի հետ բոլոր ոլորտներում


      03 Հուլիս 2025

      Բաքուն և Կիևը քննարկել են մարդասիրական ականազերծման հարցեր


      03 Հուլիս 2025

      Ի.Ալիևը Խանքենդիում դրել է երկաթուղային և ավտոկայարանի համալիրի հիմքը


      03 Հուլիս 2025

      Ալիևը՝ Ահմեդբեյլի-Ֆիզուլի-Շուշա ճանապարհի բացմանը


      03 Հուլիս 2025

      Ադրբեջանում կստեղծվի Մասնավոր հարկադիր կատարողների պալատ


      03 Հուլիս 2025

      Ադրբեջանի և Վրաստանի ռազմական ոստիկանությունը ամրապնդում են համագործակցությունը


      03 Հուլիս 2025

      Միրզիյոև. Ադրբեջանն ու Ուզբեկստանը նախատեսում են առևտրաշրջանառությունը հասցնել տարեկան մեկ միլիարդ դոլարի


      03 Հուլիս 2025

    Վերջին լուրեր