Ադրբեջանի լուրերը՝ հայերեն
© 2010-2019, Armenia.Az - All rights reserved
Փակել
11 Հունվարի 2023 - 17:08
Արեւմտյան Ադրբեջանում լուծարվել է 499 բնակավայր, վերանվանվել է 704 բնակավայր, փոխվել է 231 օրոնիմներ (լեռների անվանումներ), 116 հիդրոնիմներ (լճերի, գետերի, ջրանցքների անվանումներ և այլն), վերանվանվել են 137 արոտավայրեր և ղշլաղներ։
Ինչպես փոխանցում է Ազերթաջը, այս մասին ասվում է «Վերադառնալ Արևմտյան Ադրբեջանը և այնտեղ ապրելը մեր հայրենակիցների իրավունքն է» հոդվածում, որը գրվել է՝ Ադրբեջանի պետական մանկավարժական համալսարանի գիտակազմակերպչական բաժնի ղեկավար, բանասիրական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Իբրահիմ Բայրամովի կողմից։
Պրոֆեսորը նշել է, որ ներկայիս Հայաստանը հանդիսանում է ոչ միայն Ադրբեջանի պատմական հողը, այլ նաև ադրբեջանցի թուրքերի պատմական էթնիկ հողը։ Հայերը այս տարածք զանգվածաբար տեղափոխվեցին 1828 թվականին՝ Թուրքմենչայի պայմանագրի ստորագրումից հետո և ռուսների աջակցությամբ սկսեցին նեղել բնիկ բնակիչներին՝ ադրբեջանցի թուրքերին և նրանց տեղահանել իրենց պատմական հայրենիքից։
«Ադրբեջանցիներն ապրել են ներկայիս Հայաստանի տարածքում հնագույն ժամանակներից մինչև XX դարի 80-ականների վերջը, 90-ականների սկիզբը։ Այդ հողը հանդիսանում է ադրբեջանցի թուրքերի հայրենիքը։ Նրանք պարբերաբար ենթարկվել են հայկական ագրեսիային ու տեղահանումներին։ Միայն XX դարում ադրբեջանցիները ներկայիս Հայաստանի տարածքից տեղահանվել են չորս անգամ՝ 1905-1906, 1918-1920, 1948-1953, 1988-1991 թվականներին:
Հայերը և նրանց գաղափարախոսները, ինչպես նաև մերձավոր և հեռավոր արտասահմանից նրանց հովանավորները՝ պայքարելով հանուն՝ «Հայաստանը առանց թուրքերի», էթնիկ զտումների գործողությունը ավարտեցին 1991 թվականի օգոստոսի 8-ին։ Այդ օրը Մեղրիի շրջանի խոշորագույն գյուղերից մեկը՝ Նյուվադի գյուղը ենթարկվեց ցեղասպանության, գյուղի բնիկ բնակիչները՝ ադրբեջանցիները, տեղահանվեցին իրենց պատմաէթնիկական հողերից։ Այսպիսով, Արևմտյան Ադրբեջանում, որն այժմ կոչվում է «Հայաստան» ոչ մի ադրբեջանցի չմնաց։
Հարկ է հիշեցնել, որ 1828 թվականին Իրավանում բնակվում էր 7331 ադրբեջանցի և 2369 հայ, Զանգիբասարում՝ 5413 ադրբեջանցի և 603 հայ, Գառնիբասարում՝ 4176 ադրբեջանցի և 145 հայ, Վեդիբասարում՝ 3449 ադրբեջանցի և 15 հայ, Սաաթլիում՝ 1004 ադրբեջանցի, Սեյիդլիում ու Ախսախսլիում՝ 1754 ադրբեջանցի և 28 հայ, Սարդարաբադում՝ 1837 ադրբեջանցի, 3214 հայ, Դերեչիչեքում՝ 1300 ադրբեջանցի, 552 հայ, Գյոյչայում՝ 5607 ադրբեջանցի և 90 հայ, Նախչըվանի խանության Դարալայազում՝4583 ադրբեջանցի և 288 հայ։
1919-1920 թվականներին Աբարանի շրջանից տեղահանվել է 3691 ադրբեջանցի, Ալլահվերդիի շրջանից (ներկայիս Թումանյան)՝ 1666, Ախտայի (ներկայիս Հրազդան) շրջանից՝ 8053, Աղբաբայի (ներկայիս Ամասիայի, Ախուրյանի և Ղուկասյանի) շրջանից՝ 13 645 ադրբեջանցի, Աշտարակի շրջանից՝ 11 313, Բասարկեչարի (ներկայիս Վարդենիս) շրջանից՝ 26 238, Գյորուսի շրջանից՝ 1429, Կրասնոսելսկի շրջանից՝ 512, Թալինի շրջանից՝ 7688, Լենինականի (ներկայիս Սպիտակ և Գուգարք) շրջանից՝ 3410, Աբովյանի շրջանից՝ 9436 , Գամառլիի (Արտաշատ) շրջանից՝ 24 149, Գաֆանի շրջանից՝ 12 657, Գուրդուգուլուի շրջանից՝ 8490, Գարանլըղի (ներկայիս Մարտունի) շրջանից՝ 3190, Մեղրիի շրջանից՝ 8508, Ենի Բայազիդի (ներկայիս Կամո) շրջանից՝ 4077, Սիսիանի շրջանից՝ 17 880, Ստեփանավանի (Ջալալօղլու) շրջանից՝ 1868, Վաղարշաբադի (Էջմիածին) շրջանից՝ 27 750, Վեդիի (ներկայիս Արարարտի) շրջանից՝ 8933, Քեշիշքենդի (ներկայիս Եղեգնաձոր) շրջանից՝ 14 837, Փաշալըի (ներկայիս Վայք) շրջանից 8933 ադրբեջանցի։
Հայերը Իրանից և Թուրքիայից՝ Իրավանում սկսել են զանգվածաբար վերաբնակվել 1828-30-ական թվականներին։ Զ.Կորկոտյանը գրում է, որ Իրավանում 1829 թվականին ապրել է 9889 ադրբեջանցի, 2174 հայ, 1831 թվականին՝ 7331 ադրբեջանցի, 4484 հայ, 1873 թվականին՝ 5805 ադրբեջանցի, 5959 հայ, 1886 թվականին՝ 7228 ադրբեջանցի, 7142 հայ, 1897 թվականին՝ 12 516 ադրբեջանցի, 12 529 հայ, 1922 թվականին՝ 5805 ադրբեջանցի, 5959 հայ, 1886 թվականին՝ 7228 ադրբեջանցի, 7142 հայ, 1897 թվականին 12 516 ադրբեջանցի, 12 529 հայ, 1922 թվականին՝ 5124 ադրբեջանցի, 40 396 հայ, 1926 թվականին՝ 4968 ադրբեջանցի, 57 295 հայ, 1931 թվականին՝ 5620 ադրբեջանցի, 80 327 հայ։
Այս թվերը ակնառու ցույց են տալիս, որ XIX դարի սկզբից մինչև XX դարի սկիզբը հայերը Իրավանում և Ադրբեջանի մյուս հողերում հաստատվել են ցարական Ռուսաստանի աջակցությամբ, իսկ XX դարի սկզբից, ավելի ճիշտ՝ 1918 թվականից՝ Խորհրդային Ռուսաստանի հովանու ներքո, ինչի հետևանքով նախկին բնիկ բնակիչները՝ ադրբեջանցի թուրքերը ենթարկվել են տեղահանումների։ 1988 թվականի նոյեմբեր-դեկտեմբերին ադրբեջանցիները քաղաքից ամբողջությամբ տեղահանվել են հայկական պետության կողմից»,- ասվում է հոդվածում։
ARMENIA.AZ
Ի.Ալիևը նշել է եղբայրական երկրների օգնությունը Ղարաբաղի վերականգնման գործում
04 Հուլիս 2025
Նախարարների կաբինետը սահմանել է Ղարաբաղում պատմամշակութային հուշարձանների կարգավիճակը
04 Հուլիս 2025
Պետական կոմիտե. 185 ընտանիք, որոնք ապրում էին այլ քաղաքացիների տներում, վերաբնակեցվել են Ադրբեջանի ազատագրված տարածքներում
02 Հուլիս 2025
Սամիր Շարիֆով. օկուպացիան Ադրբեջանին 150 միլիարդ դոլարի վնաս է հասցրել
02 Հուլիս 2025
Թոֆիգ Մուսաևը ՄԱԿ-ում խոսել է ականների սպառնալիքի մասին
02 Հուլիս 2025
Yolumuz Qarabağa. Ղարաբաղ մեկնելու թույլտվությունների տրամադրումը ժամանակավորապես կասեցվել է
30 Հունիսի 2025
Փոխգնդապետ Էլչին Ռաֆիև. Ադրբեջանական բանակի զինանոցը պատերազմից հետո զգալիորեն ընդլայնվել է
05 Հուլիս 2025
Ադրբեջանը զգալիորեն ավելացրել է առևտուրը իր խոշորագույն գործընկերոջ հետ
05 Հուլիս 2025
Մուհամմադ Շահբազ Շարիֆ. Իլհամ Ալիևի հետ հանդիպումը շատ արդյունավետ էր
05 Հուլիս 2025
Աբդուլքադիր Ուրալօղլուն կիսվել է Խանքենդիից հրապարակմամբ
05 Հուլիս 2025
Ադրբեջանի, Թուրքիայի և Պակիստանի առաջնորդները Խանքենդիում
05 Հուլիս 2025
Խանքենդիում կայացել է Ալիևի և Փեզեշքիանի հանդիպումը
05 Հուլիս 2025
Էրդողանը Ալիևին. Թուրքիան միշտ և բոլոր հարցերում եղբայրական Ադրբեջանի կողքին է
05 Հուլիս 2025
Ալիևը - Փեզեշքիանին՝ հայկական օկուպացիայի հետևանքների մասին: «Շուշայի 17 մզկիթներից 16-ը լիովին ոչնչացվել են, իսկ մեկը՝ մասամբ ավերվել է»
05 Հուլիս 2025
Ալիևը՝ Ղարաբաղի և Արևելյան Զանգեզուրի վերականգնման մասին
04 Հուլիս 2025
Թաթար. Ղարաբաղը Ադրբեջան է
04 Հուլիս 2025
Բաքվում կանցկացվի ESCAP-ի 82-րդ նստաշրջանը
04 Հուլիս 2025
Էրդողան. Խանքենդին կդառնա խաղաղության խորհրդանիշ
04 Հուլիս 2025
Միրզիյոևը՝ Ադրբեջանի բարգավաճման մասին
04 Հուլիս 2025
Ալիևը՝ Հայաստանից արտաքսված արևմտյան ադրբեջանցիների իրավունքների ապահովման կարևորության մասին
04 Հուլիս 2025
Սահիլ Բաբաևը՝ Ադրբեջանի ռազմավարական արժութային պահուստների ավելացման մասին
04 Հուլիս 2025
Ալիև. Խանքենդիում ՏՀԿ գագաթնաժողովը հատուկ նշանակություն ունի
04 Հուլիս 2025
Ալիևը Խանքենդիում հանդիպել է Շարիֆի հետ
04 Հուլիս 2025
Խանքենդիում անցկացվում է Տնտեսական համագործակցության կազմակերպության 17-րդ գագաթնաժողովը. ուղիղ հեռարձակում
04 Հուլիս 2025
Ալիևը Թրամփին. Կան լավ հնարավորություններ գործընկերությունը որակապես նոր մակարդակի բարձրացնելու համար
04 Հուլիս 2025
Ի.Ալիևը կիսվել է ՏՀԿ գագաթնաժողովի մասնակիցների Աղդամ այցի մասին հրապարակմամբ
04 Հուլիս 2025
COP28-ի նախագահը այցով ժամանել է Ադրբեջան
04 Հուլիս 2025
Դատարանում ցուցմունք են տվել՝ Ադրբեջանի նախկին օկուպացված տարածքներում գերի և պատանդ վերցված անձինք
04 Հուլիս 2025
Ադրբեջանում ԱՄՆ գործերի նոր ժամանակավոր հավատարմատարը ժամանում է Բաքու
04 Հուլիս 2025
Մասուդ Փեզեշքիանը ժամանել է Ադրբեջան
04 Հուլիս 2025
Ռահմոնը ժամանել է Ֆիզուլիի շրջան
04 Հուլիս 2025
Էրդողանը մեկնել է Ադրբեջան
04 Հուլիս 2025
ՏՀԿ 17-րդ գագաթնաժողովի մասնակիցները՝ «Զաֆար» ղարաբաղյան նժույգների շոույում
04 Հուլիս 2025
Ի.Ալիևը նշել է եղբայրական երկրների օգնությունը Ղարաբաղի վերականգնման գործում
04 Հուլիս 2025
ԵԱՀԿ ԽՎ-ն բանաձև է ընդունել, որով կոչ է արվում՝ օգնություն ցուցաբերել Ադրբեջանին ականազերծման գործում
04 Հուլիս 2025
Նախարարների կաբինետը սահմանել է Ղարաբաղում պատմամշակութային հուշարձանների կարգավիճակը
04 Հուլիս 2025
Ի.Ալիևը ծանոթացել է Խանքենդի-Շուշա ճոպանուղու կառուցման համար ընտրված տարածքին
03 Հուլիս 2025
Ի.Ալիևը՝ Խանքենդիի բիզնես կենտրոնի բացմանը
03 Հուլիս 2025
ՌԴ ԱԳՆ. Ադրբեջանում ձերբակալված ռուսաստանցիների հետ կապը համաձայնեցված է
03 Հուլիս 2025
Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախարարությունը շնորհավորել է CICA-ին՝ Աստանայում նոր շտաբ-բնակարանի բացման կապակցությամբ
03 Հուլիս 2025
ՏԱՍՍ. Ռուսաստանցիները չեն հրաժարվում Ադրբեջան զբոսաշրջային ուղևորություններից
03 Հուլիս 2025
Ի.Ալիևը Խանքենդիում ընդունել է Թուրքմենստանի Նախարարների կաբինետի փոխնախագահին
03 Հուլիս 2025
Ադրբեջանն ու ՆԱՏՕ-ն ամրապնդում են ռազմական կրթությունը
03 Հուլիս 2025
ԲՊՀ-ի դոցենտ. հայերը յուրացրել են ադրբեջանական ազգային խոհանոցի նմուշներ
03 Հուլիս 2025
Բաքվում քննարկվել է Լազուրյան տրանսպորտային միջանցքի զարգացման հարցը
03 Հուլիս 2025
ՀԿԹՀ նախագահը ժամանել է Ֆիզուլիի շրջան
03 Հուլիս 2025
Միրզիյոևը ժամանել է Ֆիզուլի
03 Հուլիս 2025
ՌԴ ԱԳՆ. Մոսկվայի և Բաքվի միջև ռազմավարական հարաբերությունները դժգոհություն են առաջացնում մի շարք ուժերի մոտ
03 Հուլիս 2025
Ֆեթեք Քարաքուշ. Ադրբեջանը Քոնիայում անցկացվող զորավարժություններում ներկայացված է երկու Սու-25 ինքնաթիռով
03 Հուլիս 2025
Haber Global. Ադրբեջանը ամրապնդում է համագործակցությունը ՏՀԿ-ի հետ բոլոր ոլորտներում
03 Հուլիս 2025
Բաքուն և Կիևը քննարկել են մարդասիրական ականազերծման հարցեր
03 Հուլիս 2025
Ի.Ալիևը Խանքենդիում դրել է երկաթուղային և ավտոկայարանի համալիրի հիմքը
03 Հուլիս 2025
Ալիևը՝ Ահմեդբեյլի-Ֆիզուլի-Շուշա ճանապարհի բացմանը
03 Հուլիս 2025
Ադրբեջանում կստեղծվի Մասնավոր հարկադիր կատարողների պալատ
03 Հուլիս 2025
Ադրբեջանի և Վրաստանի ռազմական ոստիկանությունը ամրապնդում են համագործակցությունը
03 Հուլիս 2025
Միրզիյոև. Ադրբեջանն ու Ուզբեկստանը նախատեսում են առևտրաշրջանառությունը հասցնել տարեկան մեկ միլիարդ դոլարի
03 Հուլիս 2025