Ադրբեջանի լուրերը՝ հայերեն
© 2010-2019, Armenia.Az - All rights reserved
Փակել
11 Հունվարի 2023 - 17:08
Արեւմտյան Ադրբեջանում լուծարվել է 499 բնակավայր, վերանվանվել է 704 բնակավայր, փոխվել է 231 օրոնիմներ (լեռների անվանումներ), 116 հիդրոնիմներ (լճերի, գետերի, ջրանցքների անվանումներ և այլն), վերանվանվել են 137 արոտավայրեր և ղշլաղներ։
Ինչպես փոխանցում է Ազերթաջը, այս մասին ասվում է «Վերադառնալ Արևմտյան Ադրբեջանը և այնտեղ ապրելը մեր հայրենակիցների իրավունքն է» հոդվածում, որը գրվել է՝ Ադրբեջանի պետական մանկավարժական համալսարանի գիտակազմակերպչական բաժնի ղեկավար, բանասիրական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Իբրահիմ Բայրամովի կողմից։
Պրոֆեսորը նշել է, որ ներկայիս Հայաստանը հանդիսանում է ոչ միայն Ադրբեջանի պատմական հողը, այլ նաև ադրբեջանցի թուրքերի պատմական էթնիկ հողը։ Հայերը այս տարածք զանգվածաբար տեղափոխվեցին 1828 թվականին՝ Թուրքմենչայի պայմանագրի ստորագրումից հետո և ռուսների աջակցությամբ սկսեցին նեղել բնիկ բնակիչներին՝ ադրբեջանցի թուրքերին և նրանց տեղահանել իրենց պատմական հայրենիքից։
«Ադրբեջանցիներն ապրել են ներկայիս Հայաստանի տարածքում հնագույն ժամանակներից մինչև XX դարի 80-ականների վերջը, 90-ականների սկիզբը։ Այդ հողը հանդիսանում է ադրբեջանցի թուրքերի հայրենիքը։ Նրանք պարբերաբար ենթարկվել են հայկական ագրեսիային ու տեղահանումներին։ Միայն XX դարում ադրբեջանցիները ներկայիս Հայաստանի տարածքից տեղահանվել են չորս անգամ՝ 1905-1906, 1918-1920, 1948-1953, 1988-1991 թվականներին:
Հայերը և նրանց գաղափարախոսները, ինչպես նաև մերձավոր և հեռավոր արտասահմանից նրանց հովանավորները՝ պայքարելով հանուն՝ «Հայաստանը առանց թուրքերի», էթնիկ զտումների գործողությունը ավարտեցին 1991 թվականի օգոստոսի 8-ին։ Այդ օրը Մեղրիի շրջանի խոշորագույն գյուղերից մեկը՝ Նյուվադի գյուղը ենթարկվեց ցեղասպանության, գյուղի բնիկ բնակիչները՝ ադրբեջանցիները, տեղահանվեցին իրենց պատմաէթնիկական հողերից։ Այսպիսով, Արևմտյան Ադրբեջանում, որն այժմ կոչվում է «Հայաստան» ոչ մի ադրբեջանցի չմնաց։
Հարկ է հիշեցնել, որ 1828 թվականին Իրավանում բնակվում էր 7331 ադրբեջանցի և 2369 հայ, Զանգիբասարում՝ 5413 ադրբեջանցի և 603 հայ, Գառնիբասարում՝ 4176 ադրբեջանցի և 145 հայ, Վեդիբասարում՝ 3449 ադրբեջանցի և 15 հայ, Սաաթլիում՝ 1004 ադրբեջանցի, Սեյիդլիում ու Ախսախսլիում՝ 1754 ադրբեջանցի և 28 հայ, Սարդարաբադում՝ 1837 ադրբեջանցի, 3214 հայ, Դերեչիչեքում՝ 1300 ադրբեջանցի, 552 հայ, Գյոյչայում՝ 5607 ադրբեջանցի և 90 հայ, Նախչըվանի խանության Դարալայազում՝4583 ադրբեջանցի և 288 հայ։
1919-1920 թվականներին Աբարանի շրջանից տեղահանվել է 3691 ադրբեջանցի, Ալլահվերդիի շրջանից (ներկայիս Թումանյան)՝ 1666, Ախտայի (ներկայիս Հրազդան) շրջանից՝ 8053, Աղբաբայի (ներկայիս Ամասիայի, Ախուրյանի և Ղուկասյանի) շրջանից՝ 13 645 ադրբեջանցի, Աշտարակի շրջանից՝ 11 313, Բասարկեչարի (ներկայիս Վարդենիս) շրջանից՝ 26 238, Գյորուսի շրջանից՝ 1429, Կրասնոսելսկի շրջանից՝ 512, Թալինի շրջանից՝ 7688, Լենինականի (ներկայիս Սպիտակ և Գուգարք) շրջանից՝ 3410, Աբովյանի շրջանից՝ 9436 , Գամառլիի (Արտաշատ) շրջանից՝ 24 149, Գաֆանի շրջանից՝ 12 657, Գուրդուգուլուի շրջանից՝ 8490, Գարանլըղի (ներկայիս Մարտունի) շրջանից՝ 3190, Մեղրիի շրջանից՝ 8508, Ենի Բայազիդի (ներկայիս Կամո) շրջանից՝ 4077, Սիսիանի շրջանից՝ 17 880, Ստեփանավանի (Ջալալօղլու) շրջանից՝ 1868, Վաղարշաբադի (Էջմիածին) շրջանից՝ 27 750, Վեդիի (ներկայիս Արարարտի) շրջանից՝ 8933, Քեշիշքենդի (ներկայիս Եղեգնաձոր) շրջանից՝ 14 837, Փաշալըի (ներկայիս Վայք) շրջանից 8933 ադրբեջանցի։
Հայերը Իրանից և Թուրքիայից՝ Իրավանում սկսել են զանգվածաբար վերաբնակվել 1828-30-ական թվականներին։ Զ.Կորկոտյանը գրում է, որ Իրավանում 1829 թվականին ապրել է 9889 ադրբեջանցի, 2174 հայ, 1831 թվականին՝ 7331 ադրբեջանցի, 4484 հայ, 1873 թվականին՝ 5805 ադրբեջանցի, 5959 հայ, 1886 թվականին՝ 7228 ադրբեջանցի, 7142 հայ, 1897 թվականին՝ 12 516 ադրբեջանցի, 12 529 հայ, 1922 թվականին՝ 5805 ադրբեջանցի, 5959 հայ, 1886 թվականին՝ 7228 ադրբեջանցի, 7142 հայ, 1897 թվականին 12 516 ադրբեջանցի, 12 529 հայ, 1922 թվականին՝ 5124 ադրբեջանցի, 40 396 հայ, 1926 թվականին՝ 4968 ադրբեջանցի, 57 295 հայ, 1931 թվականին՝ 5620 ադրբեջանցի, 80 327 հայ։
Այս թվերը ակնառու ցույց են տալիս, որ XIX դարի սկզբից մինչև XX դարի սկիզբը հայերը Իրավանում և Ադրբեջանի մյուս հողերում հաստատվել են ցարական Ռուսաստանի աջակցությամբ, իսկ XX դարի սկզբից, ավելի ճիշտ՝ 1918 թվականից՝ Խորհրդային Ռուսաստանի հովանու ներքո, ինչի հետևանքով նախկին բնիկ բնակիչները՝ ադրբեջանցի թուրքերը ենթարկվել են տեղահանումների։ 1988 թվականի նոյեմբեր-դեկտեմբերին ադրբեջանցիները քաղաքից ամբողջությամբ տեղահանվել են հայկական պետության կողմից»,- ասվում է հոդվածում։
ARMENIA.AZ
Արևմտյան Ադրբեջանում փոխվել է ավելի քան 760 տեղանուն
26 Հունվարի 2023
Պետքարտուղարություն. ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը չի գործում, բայց ԱՄՆ-ը պատրաստ է աշխատել Բաքվի և Երևանի հետ
26 Հունվարի 2023
Ադրբեջանի ԱԳՆ. Միրզոյանի ելույթը Եվրախորհրդարանի հանձնաժողովում կեղծավորության վառ օրինակ է
26 Հունվարի 2023
Զանգիլանի օդանավակայանում պետական սահմանի անցակետ կստեղծվի
26 Հունվարի 2023
Բողոքի ակցիան Խանքենդի-Լաչին ճանապարհին շարունակվում է արդեն 46 օր
26 Հունվարի 2023
Ադրբեջանի ԱԳՆ-ն պատասխանել է ԱՄՆ Պետդեպարտամենտին
25 Հունվարի 2023
ՌԴ ԱԳՆ հայտարարությունը: Եթե ԵՄ-ն խաղաղություն ցանկանար, ապա իր առաքելությունը կհամաձայնեցներ Ադրբեջանի հետ
26 Հունվարի 2023
Ադրբեջանի դեսպանն իր հավատարմագրերն է հանձնել Հարավային Կորեայի նախագահին
26 Հունվարի 2023
Արևմտյան ադրբեջանցիներն իրենց պահանջներն են ներկայացրել Հայաստանի կառավարությանը
26 Հունվարի 2023
Ռազմական փորձագետ Նահապետյան. ԵՄ դիտորդները Հայաստան են ժամանում հետախուզական աշխատանքների համար
26 Հունվարի 2023
Արևմտյան Ադրբեջանում փոխվել է ավելի քան 760 տեղանուն
26 Հունվարի 2023
Իլհամ Ալիևը Հունաստանի դեսպանի հետ քննարկել է ԵՄ-ի և ՆԱՏՕ-ի հետ Ադրբեջանի համագործակցությունը
26 Հունվարի 2023
Իլհամ Ալիևը Մեքսիկայի դեսպանի հետ քննարկել է՝ միջազգային կազմակերպությունների շրջանակներում համագործակցությունը
26 Հունվարի 2023
Ադրբեջանի փոխվարչապետը այցով գտնվում է Թուրքիայում
26 Հունվարի 2023
TƏBİB. Կորոնավիրուսի հետ կապված իրավիճակը ներկայումս բացարձակապես կայուն է
26 Հունվարի 2023
Իլհամ Ալիև. Լաչին-Խանքենդի ճանապարհի «շրջափակման» մասին պնդումները անհեթեթ են
26 Հունվարի 2023
Ադրբեջանի ԱԳՆ-ն արձագանքել է ՄԱԿ-ի Բնակչության հիմնադրամի հայտարարությանը
26 Հունվարի 2023
Պետքարտուղարություն. ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը չի գործում, բայց ԱՄՆ-ը պատրաստ է աշխատել Բաքվի և Երևանի հետ
26 Հունվարի 2023
Ադրբեջանի ԱԳՆ. Միրզոյանի ելույթը Եվրախորհրդարանի հանձնաժողովում կեղծավորության վառ օրինակ է
26 Հունվարի 2023
Ջեյհուն Բայրամովը հեռախոսազրույց է ունեցել ԻՀԿ գլխավոր քարտուղարի հետ
26 Հունվարի 2023
Բողոքի ակցիան Խանքենդի-Լաչին ճանապարհին շարունակվում է արդեն 46 օր
26 Հունվարի 2023
Բրիտանացի մասնագետները դասընթաց են անցկացնում Ադրբեջանի Զինված ուժերի սպաների համար
26 Հունվարի 2023
31 տարի է անցել «Դաշալթը»-ի գործողության անցկացման օրվանից
26 Հունվարի 2023
ՆԱՏՕ-ին առընթեր Ադրբեջանի ներկայացուցչության ղեկավարը հանդիպել է Թուրքիայի դեսպանի հետ
26 Հունվարի 2023
Զանգիլանի օդանավակայանում պետական սահմանի անցակետ կստեղծվի
26 Հունվարի 2023
Միլլի Մեջլիսում միջոցառումներ կանցկացվեն՝ Ղարաբաղյան առաջին պատերազմի ժամանակ անհետ կորածների հետ կապված
25 Հունվարի 2023
Նիգար Արփադարայի. Հայաստանի Սահմանադրությունը դեռևս պարունակում է կետեր Ադրբեջանի դեմ տարածքային պահանջների վերաբերյալ
25 Հունվարի 2023
Ռուսական հեռուստաալիքի եթերում սադրանք է կատարվել Ադրբեջանի դեմ - ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
25 Հունվարի 2023
Նախարարություն. նահատակների ընտանիքների 1583 անդամներին և վետերաններին հոգեբանական օգնություն է ցուցաբերվել
25 Հունվարի 2023
Ադրբեջանական բանակի զինծառայողների հետ զրույցներ են անցկացվել բարոյահոգեբանական թեմայի շուրջ
25 Հունվարի 2023
Հիքմեթ Հաջիևը հանդիպել է Իրանի դեսպանի հետ
25 Հունվարի 2023
Ադրբեջանական բանակի զինծառայողն ինքնասպան է եղել
25 Հունվարի 2023
Սամեդ Սեիդով. Ժամանակն է մտածել Եվրոպայի խորհրդի ապագայի մասին
25 Հունվարի 2023
Ադրբեջանի ԱԳՆ-ն պատասխանել է ԱՄՆ Պետդեպարտամենտին
25 Հունվարի 2023
Արևմտյան Ադրբեջանի Համայնքում վերջնական քննարկումներն են անցկացվել Վերադարձի հայեցակարգի նախագծի շուրջ
25 Հունվարի 2023
Ֆարհադ Մամեդովը՝ Միրզոյանի հիստերիայի մասին
25 Հունվարի 2023
Հայկական բանակը ոչ մարտական պայմաններում տասնյակ զինվորներ է կորցրել
25 Հունվարի 2023
«Հայերի կողմից ականապատված Ադրբեջանի տարածքը Կատարի չափ է» - Ուկրաինացի լրագրողի ռեպորտաժը
25 Հունվարի 2023
Ֆրանկֆուրտցի Ռաբբի. Ադրբեջանը միակ երկիրն է, որտեղ հրեաները ռեպրեսիայի չեն ենթարկվել
25 Հունվարի 2023
Միացյալ Նահանգների Պետդեպարտամենտը հույս ունի, որ Երևանի ու Բաքվի միջև կվերսկսվի ուղիղ երկխոսությունը
25 Հունվարի 2023
ԵՄ չորս երկրներ խնդրում են Եվրահանձնաժողովին ապահովել Ադրբեջանից գազի մատակարարումը
25 Հունվարի 2023
ITF-ն ընդունել է Ադրբեջանի բողոքը՝ կապված հայազգի մարզիկի սադրանքի հետ
25 Հունվարի 2023
Azərkosmos-ը սկսել է համագործակցել քենիական CommCarrier ընկերության հետ
25 Հունվարի 2023
Խանքենդի-Լաչին ճանապարհին ցուցարարներն օրեցօր ակտիվանում են
25 Հունվարի 2023
Հաստատվել է Ադրբեջանի և ՌԴ միջև ահաբեկչության դեմ պայքարում համագործակցության մասին համաձայնագիրը
25 Հունվարի 2023
Ադրբեջանի ԱԳՆ ղեկավարն իրանցի գործընկերոջ հետ քննարկել է տարածաշրջանային հարցերը
25 Հունվարի 2023
Խանքենդի-Լաչին ճանապարհին պայմաններ են ստեղծվել ԿԽՄԿ մեքենաների երթևեկության համար
24 Հունվարի 2023
Ադրբեջանն ու Հունգարիան քննարկել են համագործակցությունը ազատագրված տարածքների վերականգնման հարցում
24 Հունվարի 2023
TripAdvisor-ը հայտարարել է Ադրբեջանում զբոսաշրջիկների համար ամենագրավիչ վայրը
24 Հունվարի 2023
Շուշա և Աղդամ է այցելել ավելի քան 21 հազար մարդ
24 Հունվարի 2023
Պեսկով. Ռուսաստանը քրտնաջան աշխատանք է տանում Բաքվի և Երևանի հետ
24 Հունվարի 2023
Նախագահ. «Արևմտյան Ադրբեջան վերադարձի հայեցակարգի» մշակումը մոտենում է ավարտին
24 Հունվարի 2023
Դեսպան. ԵՄ առաքելություն ուղարկելը չպետք է պատրվակ լինի Հայաստանի համար՝ խուսափելու իր պարտավորությունները կատարելուց
24 Հունվարի 2023
Շուշան կառաջադրվի ՏՀԿ զբոսաշրջության մայրաքաղաք
24 Հունվարի 2023
Ջեյհուն Բայրամով. Զանգեզուրի միջանցքը առանձնահատուկ նշանակություն կունենա տարածաշրջանի երկրների միջև համագործակցության զարգացման համար
24 Հունվարի 2023
Սեպտեմբերի սրացումների գործով Հայաստանում վեց անձ է ձերբակալվել
24 Հունվարի 2023