Ադրբեջանի լուրերը՝ հայերեն
© 2010-2019, Armenia.Az - All rights reserved
Փակել
17 0Հոկտեմբերի 2019 - 15:53
Բաքվում Թուրքալեզու պետությունների համագործակցության խորհրդի VII նիստում Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը ասել է, որ իր ժամանակին Զանգեզուրը Ադրբեջանի կազմից հանելը և այն Հայաստանին միացնելը անդամահատել է թուրքական մեծ աշխարհը։ Ադրբեջանի նախագահի այդ արտահայտությունը լիովին արտացոլում է Զանգեզուրի հետ կապված պատմական ճշմարտությունը։ Զանգեզուրի մարզը՝ ադրբեջանական պատմական հող է։ Զանգեզուրի մարզը որոշ փոփոխություններով ընդգրկում է, մասնավորապես՝ Հայաստանի այսօրվա Գորիսի, Սիսիանի, Կապանի, Մեղրիի տարածքները և Ադրբեջանի Լաչինի, Գուբադլիի, Զանգելանի շրջանները։
Այդ մասին ասել է՝ «Զանգեզուր» հասարակական միավորման նախագահ, այդ շրջանի մասին մի քանի գրքերի հեղինակ, հետազոտող Հաջի Նարիմանօղլուն, տեղեկացնում է Armenia.Az-ը։
Նրա խոսքով, 7892 քառաքուսի կիլոմետր մակերեսով Զանգեզուրը ողջ պատմության ընթացքում գտնվել է Ադրբեջանի տարածքում ստեղծված պետությունների կազմում։
«Սկսած մեր թվարկությունից առաջ IV դարից՝ Զանգեզուրը գտնվել է Ալբանների, Սաջիդների, Սալարիդների և Ռավադդիդների, Աթաբեկների, Հուլաքիդների, Ջալարիդների, Կարակոյունլու, Աղկոյունլու պետությունների կազմում, XVI դարիս սկզբին Ադրբեջանում Սեֆեվիդների կենտրոնացված պետության կազմավորման հետ կապված՝ նրա կազմում։ XVI դարում Սեֆեվիդների և Օսմանների միջև պատերազմի և XVII-XVIII դարերի հատմանը Սեֆեվիդների թույլացման արդյունքում, 1590-1612 և 1724-1735 թվականներին կարճ ժամանակահատվածի ընթացքում գտնվել է Օսմանների կառավարության ներքո։ Խանությունների ժամանակաշրջանում Զանգեզուրի տարածքը մտել է Ղարաբաղյան խանության կազմի մեջ։ XIX դարիս սկզբին մտել է Ռուսաստանի կայսրության Ելիզավետպոլի նահանգի կազմում, իսկ 1918-1920 թվականներին դարձել է Ադրբեջանի Դեմոկրատական Հանրապետության Ղարաբաղի գեներալ-նահանգապետության չորս գավառներից մեկը»,- ասել է Հաջի Նարիմանօղլուն։
Նա նշել է, որ «Զանգիլան անվան մեջ «զանգի»-ն հանդիսանում է թուրքական ցեղերի կողմից անվանված հոմանիշ։ Շատ տարածքներում, որտեղ պատմության ընթացքում թուրքերը ապրել են ընդհուպ մինչև Կենտրոնական Ասիայում պատմական Թուրքեստանը, կան այդ ցեղի անվանումներով քարածացուկներ, կան Սելջուկների, Օգուզների հետքեր։
«Օրինակ կան Զանգաչայ, Զանգիթեփե, Զանգարիկ, Զանգիշամլը, Զանգանա, Զանգիլան, Զանգերան, Զանգիշալը, Զանգի գետ, Զանգիբասար, Զանգիլյար, Զանգյան-զենջի, Զանգիլի և այլ անվանումներ։ Մահմուդ Կաշգարիի, Ֆալզուլլահ Ռաշիդադդինի, Աբասգուլի Աղա Բաքիխանովի և մյուսների աշխատանքներում հիշատակվում են «Զանգի» ցեղերի անունները։ «Սուր», «սըր» երկրորդ բառույթը հին թուրքական լեզվով նշանակում է սար, քար, պատ, ժայռի տեղանք, ամրոց, հնչեցման ներդաշնակության, ավելի հեշտ արտահայտելու պատճառով «ս»-ն վերափոխարկվել է «զ»-ի։ Այս անունը ճիշտ բնութագրում է տեղանքի ռելիևֆը, այսինքն լեռնային տեղանք, որտեղ ապրում են զանգեր։
Զանգեզուրի նկատմամբ հայերի հավակնության մեջ ոչ մի հիմք, ճշմարտության, ոչ մի հետք չկա։ Պատմական ադրբեջանական Իրավան, Նախչըվան, Զանգեզուր նահանգներում և մյուս մարզերում հայկական հետքի փնտրումը, քաղաքական ստոր հավակնություններին գիտական-պատմական, հոգևոր-իրավական երանգ տալը՝ անհեթեթություն է, ծիծաղելի, չհիմնավորված, դա հայկական բնավորությամբ առաջացած գենետիկական հիվանդություն է, հայերի կողմից հակաթուրքական քաղաքականության մեջ, մեծ պետություններին, որպես գործիք անփառունակ օգտագործելու արդյունք։ Այդ մասին գրված է արժանահավատ աղբյուրների վրա հիմնված՝ հայ պատմաբանների, տարեգիրների, պատմիչների, ներառյալ և՛ ռուսների, և՛ անգլիացիների (օրինակ Իշխանյանը, Բալայանը, Իոնիսյանը, Գաջիկօղլյանը, Զավարյանը, Ալիբեգովը, Կորկոդյանը, Վելիչկոն, Շավրովը, Գլինկան, Գրիբոեդովը) բազմաթիվ աշխատություններում։ Այս ամենը հիմնավորված է փաստերով»,- ասել է պատմաբանը։
Նա ընդգծել է, որ նույնիսկ Գյուլիստանի և Թուրքմենչայի պայմանագրերից հետո, ռուսների կողմից հայերին Գաջարների և Օսմանների պետության տարածքներում զանգվածաբար վերաբնակեցլուց հետո՝ հայերը երբեք թվաքանակով մեծամասնություն չեն կազմել Զանգեզուրի թուրք-մահմեդական բնակչության շրջանում։
«Հայտնի ռուս պատմաբան Վոլկովան գրել է Զանգեզուրի գավառում 1987 թվականին բնակչության քանակակազմի մասին՝ 137,9 հազար մարդուց 71,2 հազարը (51,7 տոկոսը) եղել են ադրբեջանցիներ, 63,6 հազար մարդ (46,2 տոկոս) հայեր, 1,8 հազարը (1,3 տոկոս) քրդեր։ 1922 թվականի մարդահամարի համաձայն (այսինքն 1918-1920 թվականներին արյունոտ կոտորածներից հետո) Զանգեզուրում ապրել է 65,5 հազար մարդ, որից 56,9 հազարը (89,5 տոկոսը) եղել են հայեր, ընդամենը 6,5 հազարը (10,2 տոկոսը) ադրբեջանցիներ»,- ընդգծել է Նարիմանօղլուն։
Նա հավելել է, որ վերոհիշյալ միջոցառման ժամանակ նախագահ Իլհամ Ալիևի արտահայտության նպատակներից մեկը հանդիսանում է՝ հայերին, եղբայրական պետությունների ղեկավարներին և աշխարհին հասցեագրված ուղերձ, որ Ադրբեջանից Զանգեզուրի անջատումը և Հայաստանին փոխանցելը՝ պատմական անարդարություն է, տեղի է ունեցել ադրբեջանական ժողովրդի կամքին հակառակ, հանդիսանում է իրավական հիմքից զուրկ որոշում, պետությունը, ժողովուրդը դա չեն ընդունել, չեն հաշտվել դրա հետ։ Պատմական տարածքների վերականգնման համար քաղաքական ուղիների հետ միասին չի բացառվում նաև ռազմական ճանապարհը։
«Մենք վստահ ենք, որ ահաբեկչության, ապօրինի ռազմական կազմավորումների, տարածքային ամբողջականությանը սպառնացող ուժերի դեմ ռազմական գործողությունը, որը եղբայրական Թուրքիան սկսել է Սիրիայում, կարող է նաև կրկնել Ադրբեջանը Հայաստանի դեմ։ Կասկած չկա, որ, չնայած աշխարհը երկակի չափանիշների կիրառմամբ կառավարող պետությունների երեսպաշտ դիրքորոշմանը՝ եղբայրական թուրքական պետությունները, ինչպես այժմ Թուրքիայի կողքին են, այնպես էլ այդ ժամանակ կլինեն Ադրբեջանի հետ»,- եզրափակել է Նարիմանօղլուն։
ARMENIA.AZ
Հաքան Ֆիդան. Ադրբեջանը առանցքային տեղ է գրավում տարածաշրջանում
15 Մարտի 2024
Ռամիլ Հասանը՝ Հայաստանից վտարված ադրբեջանցիների վերադարձի մասին
14 Մարտի 2024
Խանքենդին շարունակում են մաքրել հայկական զենքից
14 Մարտի 2024
Արևմտյան Ադրբեջանի համայնքն արձագանքել է «նեոխաչակիրներին»
14 Մարտի 2024
Պրոֆեսոր Խաչիկյան. մեր գնացքը սլանում է դեպի անդունդ
13 Մարտի 2024
Ե՞րբ է շահագործման հանձնվելու Զաբուխչայի ջրամբարը
13 Մարտի 2024
Փաշինյան հայտարարել է Ադրբեջանի հետ սահմանազատման գործընթացի գործնական փուլ մտնելու մասին
19 Մարտի 2024
ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար. Ադրբեջանը մեր կարևոր և արժեքավոր գործընկերն է
19 Մարտի 2024
Զաքիր Հասանով. Ադրբեջանական բանակը ամրապնդում է իր դիրքերը ազատագրված տարածքներում
19 Մարտի 2024
Իլհամ Ալիևը շնորհավորել է ադրբեջանական ժողովրդին Նովրուզի տոնի առթիվ
19 Մարտի 2024
Քննարկվել է ադրբեջանա-իրաքյան հարաբերությունների զարգացումը
19 Մարտի 2024
Ադրբեջանում նշում են «Իլախըր Չերշենբե»-ն
19 Մարտի 2024
Ադրբեջանի դեսպանը մասնակցել է Չանաքքալեի ճակատամարտում հաղթանակի տարեդարձին նվիրված միջոցառմանը
19 Մարտի 2024
Ստոլտենբերգ. Մենք հարգում ենք Ադրբեջանի՝ ռազմական դաշինքներին չանդամակցելու ինքնիշխան որոշումը
19 Մարտի 2024
Հիքմեթ Հաջիև. Ադրբեջանը և Չինաստանը պահպանում են բարեկամական և գործընկերային հարաբերություններ
19 Մարտի 2024
Բայրամովն ու Ստոլտենբերգը քննարկել են՝ Բաքվի և Երևանի միջև հարաբերությունների նորմալացման հարցը
18 Մարտի 2024
ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղարը՝ Ադրբեջանի ՊՆ-ում բանակցություններում
18 Մարտի 2024
Իլհամ Ալիև. Ես արդեն չորրորդ անգամն է, որ տոնական խարույկ եմ վառում ազատագրված Ղարաբաղի հողի վրա
18 Մարտի 2024
Նախագահ Ալիև. Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմի արդյունքները դաս չդարձան Հայաստանի համար
18 Մարտի 2024
ԵՄ ԱԳՆ ղեկավարները կքննարկեն՝ Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև կարգավորման գործընթացը
18 Մարտի 2024
Ալիևը Պուտինին. Ադրբեջանի և Ռուսաստանի միջև հարաբերությունները տարբերվում են իրենց զարգացման կայունությամբ
18 Մարտի 2024
AZAL-ը թռիչքներ է իրականացնում Լոնդոնի ևս մեկ օդանավակայան
18 Մարտի 2024
Հայաստանի պաշտպանության նախկին նախարար. Հնդկաստանից բերված զենքերն արդեն մեկ տարի է անսարք են
18 Մարտի 2024
Ղարաբաղի հայերը փախչում են Հայաստանից
18 Մարտի 2024
Ալիեւը շնորհավորել է Պուտինին ընտրություններում տարած հաղթանակի կապակցությամբ
18 Մարտի 2024
Ադրբեջանն ու Իրաքը կքննարկեն տնտեսական կապերը
18 Մարտի 2024
Խանքենդին մաքրվում է հայկական զենքից
18 Մարտի 2024
Իլհամ Ալիևը Նովրուզի տոնի կապակցությամբ խարույկ է վառել Խանքենդիում
18 Մարտի 2024
Իլհամ Ալիև. Ադրբեջանի Զինված ուժերում բարեփոխումները լավ արդյունքներ տվեցին
18 Մարտի 2024
Մեծ վերադարձ. Ֆիզուլիի ավելի քան 100 բնակիչներ վերադառնում են տուն
18 Մարտի 2024
Բայրամովն ու Շտայները քննարկել են COP29-ը
18 Մարտի 2024
Հիքմեթ Հաջիևը հանդիպել է Չինաստանում Պակիստանի դեսպանին
18 Մարտի 2024
Իրակլի Կոբախիձե. Ադրբեջանին և Վրաստանին կապում են պատմական բարեկամական կապերը
18 Մարտի 2024
ԱԱՀ. ԵԽ-ն պետք է աջակցի Հայաստանից վտարված 300 հազար արևմտյան ադրբեջանցիների հայրենիք վերադառնալուն
18 Մարտի 2024
Իլհամ Ալիևը՝ Ադրբեջանի և Հայաստանի հարաբերությունների կարգավորման հնարավորությունների մասին
18 Մարտի 2024
Նախագահ. ՆԱՏՕ-Ադրբեջան գործընկերությունը երկար պատմություն ունի
18 Մարտի 2024
ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար. Հայաստանն ու Ադրբեջանը հնարավորություն ունեն հասնելու կայուն խաղաղության
18 Մարտի 2024
Սթոլթենբերգ. Ես անհամբեր սպասում եմ Ադրբեջանի հետ գործընկերության հետագա ամրապնդմանը
18 Մարտի 2024
Քելբաջարում բեռնատար է շրջվել, մեկը մահացել է
18 Մարտի 2024
Մեկնարկել է ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղարի այցը Ադրբեջան
18 Մարտի 2024
Վիեննայում ցուցահանդեսում ներկայացված է Ադրբեջանի զբոսաշրջային ներուժը
16 Մարտի 2024
ԱՄՆ-ը հավատարիմ է Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև խաղաղության հաստատմանը
16 Մարտի 2024
Իլհամ Ալիևը ծանոթացել է շտապօգնության մեքենաներին
16 Մարտի 2024
Բաքվում նոր օդանավակայան կկառուցվի
16 Մարտի 2024
ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեան իսլամաֆոբիայի դեմ պայքարի բանաձև է ընդունել
16 Մարտի 2024
Ամփոփվել են Ադրբեջանի, Վրաստանի և Թուրքիայի ԱԳՆ ղեկավարների 9-րդ եռակողմ հանդիպման արդյունքները
16 Մարտի 2024
Համայնք. Հայաստանը համակարգված իսլամաֆոբիայի հայրենիքն է
16 Մարտի 2024
Միլլի Մեջլիսն ընդունել է Նախարարների կաբինետի տարեկան հաշվետվությունը
16 Մարտի 2024
Կասպից ծովում երկրաշարժ է տեղի ունեցել
16 Մարտի 2024
Հիքմեթ Հաջիևը հանդիպել է Հաքան Ֆիդանի հետ
15 Մարտի 2024
Ղարաբաղում վերաբնակեցվածների հոգեբանական աջակցության ծրագիր
15 Մարտի 2024
Մեծ վերադարձ. Ֆիզուլի ժամանողներին հանձնվել են բնակարանների բանալիները
15 Մարտի 2024
Ալիևը՝ Ֆրանցիսին. Հայաստանը մեկ միլիոնից ավելի ական է տեղադրել Ադրբեջանի տարածքներում
15 Մարտի 2024
Միրզոյան. Հայաստանն ու Ադրբեջանը մոտ են համաձայնության գալու
15 Մարտի 2024
Առանձին համազորային բանակը կիրառել է հրետանային կայանքներ և անօդաչու թռչող սարքեր
15 Մարտի 2024
Ալի Ասադով. Իլհամ Ալիևը ստեղծել է անկախ պետականության ադրբեջանական մոդելը
15 Մարտի 2024