24 Սեպտեմբերի 2021 - 16:43

«Գիտեք, գործնականորեն ռազմական գործողությունների հենց առաջին օրերից ես ՝ լրագրողների հետ հարցազրույցներում, և իմ ելույթներում, ադրբեջանական ժողովրդին ուղղված իմ ուղերձներում բազմիցս ասել եմ, որ մենք պատրաստ ենք դադարեցնել պատերազմը, հենց որ Հայաստանի վարչապետը հայտնի օկուպացված տարածքներից զորքերի դուրս բերման ամսաթիվը»։

Ինչպես փոխանցում է Armenia.Az-ը, այս մասին նախագահ Իլհամ Ալիևը ասել է՝ Ռուսաստանի հեղինակավոր ամսագրի՝ «Նացիոնալնայա օբորոնա»-ի գլխավոր խմբագիր Իգոր Կորոտչենկոյին տված հարցազրույցում, պատասխանելով՝ «Եռակողմ հայտարարությունը վերջ դրեց այդ պատերազմին։ Հայտնվելով անելանելի վիճակում, Հայաստանը կապիտուլացվեց։ Մենք բոլորս հիշում ենք այդ հայտնի կադրերը։ Ադրբեջանի հաղթանակը։ Ինչպե՞ս ընդունվեց այդ որոշումը, ի՞նչ է մնացել կադրերի ետևում։ Հնարավոր է, կա՞ն ինչ որ մանրամասներ, որոնք այսօր կարելի է պատմել այդ քաղաքական խոհանոցի վերաբերյալ։ Որովհետև շատերը հիանալի հասկանում էին, որ նման հաղթանակը շատերի համար անակնկալ էր։ Բոլորը հասկանում էին, որ Հայաստանը պարտվում է։ Հանկարծ, անսպասելիորեն, եկեք իրերը իրենց անուններով անվանենք՝ պարոն Փաշինյանը փաստորեն ստորագրեց անվերապահ կապիտուլիացիայի մասին ակտը, ճիշտ է, ի տարբերություն Ձեզ և Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի՝ հրաժարվելով դա անել ուղիղ եթերում։ Ինչպիսի՞ն էր մեխանիզմը» հարցին։

Պետության ղեկավարը նշել է, որ դա նա ասել է նաև շատ արևմտյան առաջնորդներին, արևմտյան երկրների ղեկավարներին, ովքեր ռազմական գործողությունների ժամանակ զանգահարում էին և պահանջում, կամ խնդրում էին դադարեցնել.

«Ես ասում էի. ես պատրաստ եմ, ես խոսք եմ տալիս և միշտ խոսքիս տերն եմ, բայց տվեք ինձ ամսաթիվը։ Դուք ուզում եք, որ պատերազմը դադարեցվի, ես էլ եմ ուզում, տվեք ամսաթիվը, խոսեք Հայաստանի ղեկավարության հետ, ինձ հարկավոր է ամսաթիվ, երբ են ազատվելու տարածքները։ Մեզ պատերազմ պետք չէ։ Եվ ռազմական գործողությունների ընթացքում ես դա բազմիցս ասել եմ հրապարակայնորեն։ Ինչպես նաև, բնական է, ռազմական գործողությունների տարբեր փուլերում մենք պարբերական կապի մեջ էինք Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Վլադիմիրովիչ Պուտինի հետ։ Երբ սկսվեցին մարտական գործողությունները, մեր առաջին հեռախոսազրույցը կայացավ հոկտեմբերի 7-ին։ Նրա ծննդյան օրը։ Ավանդաբար ես նրան շնորհավորում եմ ծննդյան օրվա առթիվ։ Եվ ահա դա եղել է մեր առաջին հեռախոսազրույցը այն պահից հետո, արդեն 10 օր էր անցել ռազմական գործողությունների սկզբից։ Մենք նույնպես քննարկեցինք այդ հարցերը, թե ինչպես, ինչ անել, որպեսզի պատերազմը դադարեցվի։ Ես ունեի առաջարկություններ։ Վլադիմիր Վլադիմիրովիչը մասնակիորեն իր հարցազրույցներից մեկում դա արդեն լուսաբանել է, այնպես, որ չափազանց մանրամասնություններին տրվել չեմ ուզում։ Սակայն հայտնի է, որ այդ առաջարկություններին աջակցում էր նաև ռուսական կողմը, բայց հայկական կողմը հրաժարվեց, և իմ կարծիքով, կատարեց ողբերգական, ճակատագրական սխալ։

Որովհետև, եթե նրանք այդ ժամանակ ընդունեին իմ կողմից առաջարկված պլանը, որը աջակցվում էր Ռուսաստանի կողմից, ապա նրանց համար պարտությունը չէր լինի այդչափ նվաստալի, և հազարավոր զինծառայողները և մեր կողմից, և հայկական կողմից կենդանի կմնային։ Այսինքն այդ մարդկանց մահի համար մեղավոր է հատկապես Հայաստանի ղեկավարությունը, որը ռազմական գործողությունների ժամանակ առնվազն երկու անգամ ձեռքից բաց թողեց այդ պատմական շանսը։ Նրանք հաշվարկում էին նրա վրա, որ արևմտյան բարեկամները կօգնեն իրենց։ Նրանք բացահայտ հավակնություններ էին ներկայացնում Ռուսաստանին, որ ինչու Ռուսաստանը չի կռվում նրանց կողմից։ Չնայած Ռուսաստանի դիրքորոշումը լիովին համապատասխան էր միջազգային իրավունքի հետ, որովհետև ռազմական գործողությունները անցկացվում էին Ադրբեջանի տարածքում և ոչ թե ՀԱՊԿ-ի պատասխանատվության գոտում, ինչի մասին նրանք պետք է քաջատեղյակ լինեին։ Առավել ևս մի քանի զարմանալի բողոքարկումներ են եղել ՀԱՊԿ-ի նկատմամբ, այդ նույն ՀԱՊԿ-ի, որին Փաշինյանը և նրա կամակատարները ինչպես կարողանում էին, վարկաբեկում էին, կալանավորելով ՀԱՊԿ-ի գլխավոր քարտուղարին,- ընդհանրապես դա ցայտուն փաստ է, համաշխարհային պրակտիկայում իմ կարծիքով, նման բան չի եղել,- մեկ տարվա ընթացքում շրջափակելով ՀԱՊԿ-ի ներկայիս գլխավոր քարտուղարի նշանակումը, ըստ էության իրեն պահելով վրդովեցուցիչ, և այդ վարվելաձևը բացարձակապես չէր համապատասխանում աշխարհի քարտեզում Հայաստանի տեղին, դերին և նշանակությանը։ Հետևաբար կրկին անգամ վերադառնում եմ նրան, ինչի մասին ես խոսում էի, ես այդ հայտարարությունները արել եմ բազմիցս, և այդ դիրքորոշումը հայտնի էր Վլադիմիր Վլադիմիրովիչ Պուտինին։ Եվ երբ մենք ազատագրեցինք Շուշա քաղաքը, Վլադիմիր Վլադիմիրովիչը զանգահարեց ինձ և ասաց, որ հայկական կողմը պատրաստ է կատարել այն, ինչը նա պետք էր կատարեր։ Նա հարցրեց. «Դուք մնու՞մ եք ձեր դիրքորոշմանը»։ Ես ասացի. «Այո, ես իմ դիրքորոշումը չեմ փոխում։ Եթե նրանք տալիս են մնացած օկուպացված տարածքներից իրենց զորքերի դուրս բերման ամսաթիվը՝ մենք կանգ ենք առնում»։ Դա եղել է նոյեմբերի 8-ի երեկոյան։ Իսկ նոյեմբերի 9-ին մենք պայմանավորվեցինք նորից զանգահարենլ միմյանց, որովհետև Վլադիմիր Վլադիմիրովիչը շատ ակտիվ դեր էր խաղում, նա, այսպես ասած, իմ հաղորդագրությունները փոխանցում էր Փաշինյանին, նրա հաղորդագրությունները փոխանցում էր ինձ։ Մինչև ուշ գիշեր, այն տևեց նոյեմբերի 9-ի վաղ առավոտ։ Եվ իհարկե շատ հարցեր կային, որոնք պետք է համաձայնեցվեին։ Այս ամենը անցկացվում էր նման ավրալային ռեժիմով։ Պատկերացրեք, մեկ օրվա ընթացքում համաձայնեցնել տեքստը երկու թշնամի երկրների միջև, և, բնական է, այդ տեքստը պետք է հաշվի առներ իրողությունները։ Եվ այն հաշվի առավ իրողությունները։ Հաշվի է առնել, որ Ադրբեջանը՝ հաղթող երկիր է, իսկ Հայաստանը՝ մի երկիր, որը կապիտուլիացիայի է ենթարկվել։ Եվ ահա այդ համաձայնեցումը տևեց մինչև ուշ գիշեր և կեսգիշերից անց։ Եվ արդեն Բաքվի ժամանակով նոյեմբերի 10-ին էր, ուստի մենք դա անվանում ենք Նոյեմբերի 10-ի հայտարարություն, Մոսկվայի ժամանակով նոյեմբերի 9-ն էր։ Եվ ահա տեքստը վերջում համաձայնեցվեց։ Բնական է, նախատեսվում էր նրա ստորագրումը, բայց Վլադիմիր Վլադիմիրովիչը ինձ խնդրեց չպնդել, որպեսզի Փաշինյանը նույնպես այն ստորագրի մեր ներկայությամբ։ Ռուսաստանի նախագահը շատ նրբանկատ, շատ նուրբ անձնավորություն է, բոլորին վերաբերվում է շատ հարգալից, և ես ասացի, որ չեմ պնդի, ինձ պետք չեն նվաստացման հետ կապված ինչ որ լրացուցիչ տարրեր, որովհետև դա ոչ թե անձնավորության, այլ երկրի նվաստացում է, իսկ մենք դա չենք կարող մեզ թույլ տալ։ Հետևաբար ես համաձայնվեցի, որ մենք այն կստորագրենք երկուսով, բայց բնական է, այն երաշխավորությամբ, որ Փաշինյանը դա նույնպես ինչ որ տեղ կստորագրի։ Թե նա որտեղ է ստորագրել, մինչև այժմ անհայտ է։ Ես բազմիցս հրապարակայնորեն տվել եմ այդ հարցը, բայց պատասխանը չեմ ստացել, կարող է տարիներ անց մենք այդ մասին նույնպես կիմանանք, պարզապես պատմության համար։ Ահա մոտավորապես առայժմ այս ծավալով է այն, ինչ ես կարող եմ ասել այդ օրվա մասին»։

ARMENIA.AZ